KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 211 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
3 Mart: Ankara’daki bir cezaevinde tutulan 67 yaşındaki mahkum Kazım Avcı, Şubat ayında yaşadığı bir kalp krizinin ardından sağlık durumunun ciddi şekilde kötüleştiğini ve uyumakta zorlandığını bir görüş sırasında ailesine iletti.
KEYFİ YAŞAM HAKKI İHLALLERİ
4 Mart: Anayasa Mahkemesi, 2013 yılındaki Gezi Parkı eylemleri sırasında polis tarafından öldürülen Ethem Sarısülük vakasında yaşam hakkı ihlali olmadığına hükmetti.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
28 Şubat: İstanbul’da polis, yaşam pahalılığını protesto eden 26 kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
1 Mart: Ankara’da polis, bir ilçe belediyesi tarafından işten çıkarılmasını protesto eden bir kişiyi gözaltına aldı.
3 Mart: Bir İzmir mahkemesi, 2019 yılında üç Kürt çoğunluklu vilayetin belediye başkanlarının hükümet tarafından görevden alınmasına karşı düzenlenen bir gösteri nedeniyle altı kişiyi 5 ay hapis cezasına mahkum etti.
3 Mart: İstanbul’da polis, bir hasta mahkumun tahliye edilmesi talebiyle gösteri düzenleyen üç kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
3 Mart: İstanbul savcıları, Kürt sivil toplumuna ait bir derneğin kapatılması talebiyle iddianame hazırladı.
4 Mart: Ankara’da polis, bir hasta mahkumun serbest bırakılması çağrısıyla Adalet Bakanlığı önünde gösteri düzenleyen iki kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
4 Mart: İstanbul’da polis, hasta ve açlık grevindeki mahkumlar için gösteri düzenleyen bir kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
4 Mart: İstanbul savcıları, hükümeti hedef alan kara para aklama iddialarına ilişkin olarak dağıtılan bir broşür nedeniyle CHP üye ve yöneticisi 10 kişi hakkında iddianame hazırladı.
4 Mart: Kocaeli’de bir ilçe kaymakamlığı, ekonominin durumuyla ilgili bir gösteri düzenlenmesi için izin talebini reddetti.
6 Mart: Ankara’da polis, yaklaşan Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle gösteri düzenleyen beş kişiyi gözaltına aldı.
6 Mart: Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle düzenlenen etkinliklerle bağlantılı olarak 12 kişi hakkında soruşturma başlatıldığı duyuruldu.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
1 Mart: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski hakim İbrahim Kozan’ın davasına ilişkin olarak verdiği kararda, hükümetin yargı bağımsızlığını ihlale dönük olarak görülen eylemlerine ilişkin bir makaleyi paylaşmanın disiplin yaptırımı için geçerli bir sebep teşkil etmediğine, dolayısıyla hakimin haklarının ihlal edildiğine hükmetti.
2 Mart: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafından yayımlanan bir aylık raporda, Şubat ayında toplam 108 gazetecinin mahkeme duruşmalarına çıkarıldığı kaydedildi.
2 Mart: Hakkari savcıları, gazeteci Rabia Önver hakkında, sosyal medya paylaşımları nedeniyle soruşturma başlattı.
2 Mart: Bir Diyarbakır mahkemesi, Kürt azınlığın durumuna ilişkin yayınlarıyla bilinen Etkin Haber Ajansı tarafından kullanılan bir web sayfasına erişim engeli getirdi.
3 Mart: Bir Aydın mahkemesi, gazeteci Ahmet Kanbal’ı, Diyarbakır’da üst düzeyli bir jandarma subayı tarafından savaş suçları işlendiği iddialarına ilişkin haberleri sosyal medyada paylaşması nedeniyle, 1 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
3 Mart: Bir Adana mahkemesi, Kader Duman adlı bir kişiyi, sosyal medyada suçu ve suçluyu övme suçlamasıyla, 8 ay 10 gün hapis cezasına mahkum etti.
4 Mart: Bir İstanbul mahkemesi, gazeteciler Ahmet Altan, Yasemin Çongar, Yıldıray Oğur ve Mehmet Baransu’yu, devlet sırlarını haberde yayınladıkları suçlamasıyla hapis cezasına mahkum etti.
4 Mart: İstanbul’da polis, önde gelen bir anket şirketinin yöneticisi olan Kemal Özkiraz’ı, bir din adamına hakaret ettiği suçlamasıyla geçici olarak gözaltına aldı.
4 Mart: Gazetecilikteki Kadınlar için Koalisyon (CFWIJ) tarafından yayımlanan bir aylık raporda, Şubat ayında kadın gazetecilere yönelik ihlaller bakımından Türkiye ilk sırada yer aldı.
4 Mart: İstanbul savcıları, muhalefet siyasetçisi Canan Kaftancıoğlu hakkında, bir sosyal medya mesajı nedeniyle soruşturma başlattı.
6 Mart: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, sosyal medyada gıda stokları hakkında “korku tellallığı” yaptığı tespit edilen kişilere karşı hükümetin harekete geçmeye hazır olduğunu duyurdu.
SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ
4 Mart: Milletvekili ve önde gelen insan hakları savunucusu Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun Berlin’deki bir konferansa katılmak üzere Türkiye’den ayrılmasına, milletvekili dokunulmazlığına rağmen hakkında yürürlükte olan bir yurtdışına çıkış yasağı nedeniyle yetkili makamlarca izin verilmedi.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI
4 Mart: Bir İstanbul savcısı, 2013 yılındaki Gezi Parkı eylemleri nedeniyle sivil toplum lideri Osman Kavala hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis talep eden bir iddianame hazırladı.
4 Mart: Milletvekili ve önde gelen insan hakları savunucusu Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun Berlin’deki bir konferansa katılmak üzere Türkiye’den ayrılmasına, milletvekili dokunulmazlığına rağmen hakkında yürürlükte olan bir yurtdışına çıkış yasağı nedeniyle yetkili makamlarca izin verilmedi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
28 Şubat: İstanbul savcıları, işkence ve kötü muamele yaptıkları iddia edilen polis memurları hakkında, iddiaların soruşturulması yönünde bir Anayasa Mahkemesi kararına rağmen, soruşturma başlatmayı reddetti.
1 Mart: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski hakim İbrahim Kozan’ın davasına ilişkin olarak verdiği kararda, hükümetin yargı bağımsızlığını ihlale dönük olarak görülen eylemlerine ilişkin bir makaleyi paylaşmanın disiplin yaptırımı için geçerli bir sebep teşkil etmediğine, dolayısıyla hakimin haklarının ihlal edildiğine hükmetti.
2 Mart: Daha önce müebbet hapis cezaları Yargıtay tarafından bozulan 37 eski hava harp okulu öğrencisinin yeniden yargılamasını yapan bir İstanbul mahkemesi, öğrencilere tekrar müebbet hapis cezası verdi.
4 Mart: Anayasa Mahkemesi, 2013 yılındaki Gezi Parkı eylemleri sırasında polis tarafından öldürülen Ethem Sarısülük vakasında yaşam hakkı ihlali olmadığına hükmetti.
KÜRT AZINLIK
1 Mart: Bir Diyarbakır mahkemesi, eski ilçe belediye başkanı Selim Kurbanoğlu’nu, terörizm suçlamasıyla 10 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum etti.
1 Mart: Bir Diyarbakır mahkemesi, Kürt siyasi hareketine yönelik bir soruşturma kapsamında, avukat Ruşen Seydaoğlu’nu terörizm suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
2 Mart: TBMM, yargı mercileri tarafından terörizm suçlamasıyla soruşturulan HDP milletvekili Semra Güzel’in milletvekili dokunulmazlığını kaldırdı.
3 Mart: Bir Aydın mahkemesi, gazeteci Ahmet Kanbal’ı, Diyarbakır’da üst düzeyli bir jandarma subayı tarafından savaş suçları işlendiği iddialarına ilişkin haberleri sosyal medyada paylaşması nedeniyle, 1 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
3 Mart: Bir İzmir mahkemesi, 2019 yılında üç Kürt çoğunluklu vilayetin belediye başkanlarının hükümet tarafından görevden alınmasına karşı düzenlenen bir gösteri nedeniyle altı kişiyi 5 ay hapis cezasına mahkum etti.
3 Mart: Şırnak’ta polis, HDP yöneticileri Songül Küçük ve Naim İnedi ile diğer üç kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan kişiler ertesi günü serbest bırakıldı.
3 Mart: İstanbul savcıları, Kürt sivil toplumuna ait bir derneğin kapatılması talebiyle iddianame hazırladı.
6 Mart: Şırnak’ta bir ilçe kaymakamlığı, Kürtçe dilindeki bir tiyatro oyununun sahnelenmesini gerekçe göstermeksizin yasakladı.
DİĞER AZINLIKLAR
2 Mart: Alevi örgütler birçok ilde gösteriler düzenleyerek, okullardaki din dersi zorunluluğunun kaldırılmasını ve cemevlerinin devlet tarafından ibadethane olarak tanınmasını talep etti.
CEZAEVİ KOŞULLARI
28 Şubat: Medyada yer alan haberlerde, bir Diyarbakır cezaevinin annesiyle birlikte cezaevinde kalan bir çocuğun ilaçlarını vermediği, çocuğun bedeninde bu nedenle lezyonlar oluştuğu duyuruldu.
28 Şubat: Medyada yer alan haberlerde, bir Düzce cezaevinin sekiz kişilik koğuşlarda 25 kişiyi tuttuğu duyuruldu.
2 Mart: Medyada yer alan haberlerde, bir İzmir cezaevinde tutulan hasta mahkum Abbas Özdemir’in tedavisinin üç aydır yaptırılmadığı duyuruldu.
3 Mart: Bir Yozgat cezaevinde iki haftadır ısıtma sistemlerinin çalışmadığı haberleştirildi.
4 Mart: Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla tutuklu bulunan eski öğretmen Seyit Mehmet Ünal, ailesiyle gerçekleştirdiği bir telefon görüşmesi esnasında tutulduğu tek kişilik hücrede ısıtmaların kapatıldığını duyurdu.
4 Mart: Bir Mardin cezaevi, ağız içi aramayı reddeden mahkumların hastane sevklerini yaptırmadı.
6 Mart: İzmir’deki bir cezaevinde tutulan 32 yaşındaki mahkum Ercan Eke, şüpheli şekilde ölü olarak bulundu.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
28 Şubat: İstanbul savcıları, işkence ve kötü muamele yaptıkları iddia edilen polis memurları hakkında, iddiaların soruşturulması yönünde bir Anayasa Mahkemesi kararına rağmen, soruşturma başlatmayı reddetti.
1 Mart: Bir Diyarbakır cezaevinde gardiyanlar yedi mahkuma fiziksel saldırıda bulundu.
2 Mart: Bir Ankara cezaevinde gardiyanlar, görüşe gelen bir mahkum yakınını çıplak aramaya maruz bıraktı.
4 Mart: Bir Diyarbakır cezaevinde gardiyanlar, Kurbani Özcan adlı bir mahkumu ölümle tehdit etti.
KADIN HAKLARI
3 Mart: Danıştay Başsavcılığı, Türkiye’nin İstanbul sözleşmesinden çekilmesine yönelik bir cumhurbaşkanlığı kararnamesinin iptalini talep etti.
4 Mart: Bir Gaziantep mahkemesi, evinin balkonundan şüpheli şekilde düşen 17 yaşındaki bir kızla ilgili cinsel istismar ve cinayetle suçlanan bir erkeğin beraatına hükmetti.
4 Mart: Bianet tarafından yayımlanan aylık cinsiyet bazlı şiddet raporuna göre Şubat ayında 22 kadın erkekler tarafından öldürüldü ve en az 78 kadın şiddet gördü.
6 Mart: Ankara’da polis, yaklaşan Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle gösteri düzenleyen beş kişiyi gözaltına aldı.
6 Mart: Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle düzenlenen etkinliklerle bağlantılı olarak 12 kişi hakkında soruşturma başlatıldığı duyuruldu.