KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 79 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
25 Ocak: Milletvekili ve önde gelen insan hakları savunucusu Ömer Faruk Gergerlioğlu, Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla tutuklu bulunan 82 yaşındaki Yusuf Bekmezci’nin acilen tahliye edilmesi çağrısında bulundu. Adli Tıp Kurumu tarafından verilen ve Bekmezci’nin durumunun cezaevinde kalmaya müsait olmadığı yönünde görüş bildiren bir rapora rağmen bir İzmir mahkemesi tahliye talebini reddetmişti.
KEYFİ YAŞAM HAKKI İHLALLERİ
28 Ocak: Şırnak’ta bir zırhlı polis aracı 23 yaşındaki Kürt genç Abdulgaffar Dayan’ı ezerek öldürdü.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
25 Ocak: Antalya polisi, yerel sendika lideri İlhan Karakurt’u, laik eğitim talebiyle düzenlenen bir protestoda yaptığı konuşma nedeniyle gözaltına aldı.
25 Ocak: Kredi ve Yurtlar Kurumu, üniversite öğrencilerinin barınma sorununa ilişkin olarak düzenlenen gösterilere katıldıkları tespit edilen öğrencilerin aylık burslarını askıya aldı.
27 Ocak: İzmir’de üniversite öğrencilerinin yaşam masraflarının yüksekliğine ilişkin protestolar sırasında gözaltına alınan 33 kişi hakkında soruşturma başlatıldığı duyuruldu.
28 Ocak: İstanbul’da polis, Kasım 2021’de bir kadın hakları protestosuna katıldıkları iddia edilen üç kadını, haklarında bir gözaltı kararı olmaksızın gözaltına aldı.
28 Ocak: Batman Valiliği, Kürtçenin resmi olarak tanınması talebiyle ilde stand açılması yönünde bir izin talebini reddettti.
28 Ocak: Van Valiliği il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini 15 gün boyunca yasakladı.
29 Ocak: Ankara’da polis, Adalet Bakanlığı önünde bir protesto düzenleyen üç kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
24 Ocak: Bir mahkeme, Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş’ı, eski bir başbakana hakaret ettiği suçlamasıyla 11 ay 20 gün hapis cezasına mahkum etti.
24 Ocak: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), TELE1 kanalı hakkında gazeteci Sedef Kabaş’ın ifadeleri nedeniyle geçici yayın yasağı cezası verdi. Kabaş söz konusu ifadelerinin ardından cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla gözaltına alınmış ve tutuklanmıştı.
24 Ocak: Hafta boyunca, mahkemeler ve diğer makamlar tarafından, Kürt azınlığa ilişkin veya sol görüşlü yayınlar yapan haber ajansları, gazeteler veya platformlar tarafından yayın yapmak için kullanılan en az sekiz internet sayfasına erişim engeli getirildi.
24 Ocak: Bir muhalefet milletvekili tarafından yayımlanan bir raporda, 2021 yılında Türkiye’de gazetecilerin 475 kez mahkeme karşısına çıkarıldığı ve mahkemeler tarafından 36 gazeteciye toplam 80 yıl hapis cezası verildiği kaydedildi.
25 Ocak: İstanbul’da bir savcı, İsveç’te yaşayan gazeteci Abdullah Bozkurt hakkında, yazdığı bir makalede cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla iddianame hazırladı. Bozkurt’un makalesi mahkum edilmiş bir cihatçı hakkındaydı.
25 Ocak: Bir Hatay mahkemesi, HDP ilçe yöneticisi Abdurrahim Şahin’i, 2014 yılında yaptığı bir konuşmada terör örgütü propagandası yaptığı suçlamasıyla 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum etti.
25 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, uzun süreli tutukluluk nedeniyle hakları ihlal edilen Alman-Türk gazeteci Deniz Yücel’e 12.300 euro tazminat ödenmesine hükmetti.
26 Ocak: Avukat Efkan Bolaç hakkında, sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla dava açıldı.
26 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başkanı Róbert Ragnar Spanó, bir konferans sırasında, Türkiye’de yaklaşık yedi yıldır tutuklu bulunan iki gazetecinin başvurularının halen karara bağlanmamış olmasının sebebinin mahkemenin kaynaklarının yetersizliği olduğunu iddia etti.
26 Ocak: Twitter tarafından 2021 yılının ilk yarısına ilişkin olarak yayımlanan Şeffaflık Raporu’nda Türkiye, içerik kaldırma talepleri bakımından Japonya ve Rusya’nın ardından dünyada üçüncü sırada yer aldı.
27 Ocak: Bir Samsun mahkemesi, bir suç örgütü liderinin aile fotoğrafını çekerken görülen bir hakime ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
27 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yıllık faaliyet raporunda Türkiye, ifade özgürlüğü ihlali konulu karar sayısı bakımından birinci sırada yer aldı.
28 Ocak: Anayasa Mahkemesi, gazeteci Mehmet Güleş’e sosyal medya paylaşımları nedeniyle verilen 9 yıl 4 aylık hapis cezasının ifade özgürlüğü ihlali teşkil etmediğine hükmetti.
28 Ocak: Bir İstanbul mahkemesi, muhalefet üyesi Engin Özkoç’un cumhurbaşkanının oğluna ilişkin sözlerine yer veren üç habere erişim engeli getirdi.
28 Ocak: Bir İstanbul mahkemesi, muhalefet üyesi Engin Özkoç’un cumhurbaşkanını hedef alan sözlerine ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
29 Ocak: Bir HDP yetkilisi, İstanbul’daki bir tarihi sokakta Kürtçe müzik yapan dört kişinin sivil polis memurları tarafından şiddet kullanılarak gözaltına alındığını duyurdu.
30 Ocak: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir kararname yayınlayarak, ulusal ve ahlaki değerlere aykırı yayınlar yapan medya organlarına yasal yaptırım tehdidinde bulundu.
SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ
27 Ocak: Anayasa Mahkemesi, kamu görevinden KHK ile ihraç edilen kişilerin pasaportlarının iptalinin anayasaya aykırı olduğuna hükmetti.
KÜRT AZINLIK
24 Ocak: Bir mahkeme, Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş’ı, eski bir başbakana hakaret ettiği suçlamasıyla 11 ay 20 gün hapis cezasına mahkum etti.
25 Ocak: Bir Hatay mahkemesi, HDP ilçe yöneticisi Abdurrahim Şahin’i, 2014 yılında yaptığı bir konuşmada terör örgütü propagandası yaptığı suçlamasıyla 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum etti.
26 Ocak: Diyarbakır’da polis, Demokratik Bölgeler Partisi il eş başkanı Seval Gülmez’i terörizm suçlamasıyla gözaltına aldı.
28 Ocak: Şırnak’ta bir zırhlı polis aracı 23 yaşındaki Kürt genç Abdulgaffar Dayan’ı ezerek öldürdü.
28 Ocak: Dört ilde polis, aralarında HDP üyelerinin de bulunduğu 15 kişiyi gözaltına aldı.
28 Ocak: Anayasa Mahkemesi, gazeteci Mehmet Güleş’e sosyal medya paylaşımları nedeniyle verilen 9 yıl 4 aylık hapis cezasının ifade özgürlüğü ihlali teşkil etmediğine hükmetti. Güleş, geçmişte Kürt azınlığın sorunlarına ilişkin yayınlarıyla bilinen Dicle haber ajansında (DİHA) muhabirlik yapıyordu.
28 Ocak: Batman Valiliği, Kürtçenin resmi olarak tanınması talebiyle ilde stand açılması yönünde bir izin talebini reddettti.
29 Ocak: Bir HDP yetkilisi, İstanbul’daki bir tarihi sokakta Kürtçe müzik yapan dört kişinin sivil polis memurları tarafından şiddet kullanılarak gözaltına alındığını duyurdu.
DİĞER AZINLIKLAR
29 Ocak: Bir grup trans kadın, medyaya verdikleri bir mülakatta, 17 Ocak günü İzmir’de dört erkeğin saldırısına uğramalarının ardından polisin kendilerine yardım etmeyi reddettiğini açıkladı.
CEZAEVİ KOŞULLARI
26 Ocak: Prostat kanseri olan 80 yaşındaki hasta mahkum Gürbüz Dönmez, ciddi sağlık sorunlarına rağmen cezaevinde tedavi imkanlarından mahrum bırakıldığını açıkladı.
27 Ocak: Ocak ayında serbest bırakılan eski mahkum Çetin Çiftçi, Van’daki bir F tipi cezaevinde mahkumların tedavi haklarından mahrum bırakıldığını ve ölüme terk edildiğini açıkladı.
27 Ocak: Marmara bölgesindeki cezaevleri üzerine yayımlanan bir STK raporuna göre, 2021 son çeyreğinde cezaevlerinde 3.118 hak ihlali yaşandı ve bu ihlaller sekiz yaşam kaybına yol açtı.
30 Ocak: Bolu’daki bir cezaevinde Mehmet Hanefi Bilgin isimli bir mahkum tahliyesine 5 ay kala hayatını kaybetti. Yetkili makamlar ölüm nedeninin kalp krizi olduğunu iddia etti.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
24 Ocak: Bir İzmir cezaevinde Murat Duran adlı bir tutuklunun hastane sevki sırasında kendisine refakat eden askerlerin fiziksel şiddetine uğradığı ve yüzünden yaralandığı duyuruldu.
26 Ocak: Medyada yer alan haberlerde, Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltına alınan bir grubun Ankara’daki bir polis gözaltı merkezinde işkenceye maruz bırakıldığı duyuruldu.
26 Ocak: Bir Kayseri cezaevinde gardiyanlar, bir sayım sırasında mahkumlara fiziksel saldırıda bulundu.
26 Ocak: Bir Kayseri cezaevinde tutulan Muhlise Karagüzel adlı bir mahkumun hastan sevki sırasında maruz kaldığı kötü muamele nedeniyle hastaneye gitmeyi reddettiği duyuruldu.
28 Ocak: Tutuklu bir eski subayın eşi olan Hacer Karaşal, medyaya verdiği bir mülakatta, Ocak 2019’da Ankara Adliyesi’nde polis memurlarının fiziksel şiddetine uğramasının ardından düşük yaptığını açıkladı.
28 Ocak: Muhalefet milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 2021 yılında toplam 3.145 kişinin işkence ve kötü muameleye uğradığını açıkladı.
KADIN HAKLARI
28 Ocak: İstanbul’da polis, Kasım 2021’de bir kadın hakları protestosuna katıldıkları iddia edilen üç kadını, haklarında bir gözaltı kararı olmaksızın gözaltına aldı.