KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 140 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
20 Aralık: Adli Tıp Kurumu, kanser hastası mahkum Yusuf Özmen'in cezaevinde kalabileceğine ilişkin rapor yayımladı. Daha önce beş farklı hastane Özmen'in tahliyesini tavsiye etmişti.
21 Aralık: Van'daki bir cezaevinde tutuklu bulunan 62 yaşındaki engelli mahkum Aydın Çubukçu, cezaevinden gönderdiği bir mektupta, sağlık sorunlarını belgelendiren hastane raporlarına rağmen tahliye taleplerinin reddedildiğini, ayrıca kendisi için doktorlar tarafından belirlenen günlük ilaçların ve özel diyetin cezaevi yönetimi tarafından temin edilmediğini duyurdu.
23 Aralık: Otizmli, epilepsi ve hipotoni hastası 15 yaşındaki bir çocuğun bakımından sorumlu babası Eyüp Çetin, Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla tutuklanarak cezaevine gönderildi.
KEYFİ YAŞAM HAKKI İHLALLERİ
24 Aralık: Anayasa Mahkemesi, 2014 yılındaki Kobani protestoları sırasında polis tarafından sıkılan biber gazından kaçınmaya çalışırken bir merdivenden düşen ve beyin kanaması geçirerek hayatını kaybeden Aynur Kudin'in yaşam hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
20 Aralık: Ankara'da polis, KHK mağdurları tarafından düzenlenen bir gösteriye müdahale ederek dört kişiyi gözaltına aldı.
20 Aralık: Bir mahkeme, 19 Aralık günü gözaltına alınan Kürt sivil toplum kuruluşu üyeleri Osman Aksoy ve Mirza Kurt'un tutuklanmasına karar verdi.
23 Aralık: Diyarbakır'da bir mahkeme, bir Kürt yardımlaşma derneğinin iki yöneticisini, terörizm suçlamasıyla, 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum etti.
23 Aralık: İstanbul'da polis, cezaevlerindeki hak ihlallerini ve hasta mahkumların devam eden tutukluluğunu protesto eden 11 kişiyi gözaltına aldı.
25 Aralık: İstanbul'da polis, bir hasta mahkumun serbest bırakılması talebiyle bir basın açıklaması düzenlemek isteyen iki kişiyi gözaltına aldı.
25 Aralık: Mersin'de polis, ekonomideki bozulmaya ilişkin broşürler dağıtan dört HDP üyesini gözaltına aldı.
26 Aralık: Diyarbakır'da polis, HDP tarafından düzenlenen bir gençlik kongresine müdahale ederek 16 kişiyi terörizm propagandası suçlamasıyla gözaltına aldı.
26 Aralık: İstanbul'da polis, yaptıkları grev kapsamında bir ilçe belediye başkanını protesto eden bir afiş asan 10 işçiyi gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
21 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, gazeteci Enver Aysever'i, Twitter'da paylaştığı bir karikatür nedeniyle, halkı kin ve nefrete teşvik etme suçlamasıyla 9 ay hapis cezasına mahkum etti.
21 Aralık: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, hükümetin parasal politikalarına ilişkin olarak sosyal medyada eleştirel yorumlar yapan kişiler hakkında yasal işlem başlatılacağını açıkladı.
21 Aralık: Yayın yasağı getirilen bir davaya ilişkin açıklama yaptığı için yargılanan ve beraat eden insan hakları savunucusu Eren Keskin hakkındaki bir habere Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından erişim engeli getirildi.
21 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, şimdi kapatılmış olan Özgür Gündem gazetesine yönelik polis baskını sırasında gösterdikleri dirençten dolayı yargılanan 18 gazetecinin beraatına karar verdi.
22 Aralık: İzmir'de polis, Etkin haber ajansı yerel muhabiri Ertürk Yılmaz'ı gözaltına aldı.
22 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, avukat Mert Yaşar'ı, sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla para cezasına mahkum etti.
22 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, önde gelen bir holding yöneticisinin adını içeren 351 habere erişim engeli getirdi.
22 Aralık: Diyarbakır'da bir mahkeme, Kürt azınlığın durumuna ilişkin yayınlarıyla bilinen Etkin haber ajansı tarafından kullanılan bir internet sayfasına erişim engeli getirdi.
23 Aralık: Ankara'da bir mahkeme, muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a 80.000 lira tazminat ödemeye mahkum etti. Tazminat kararı Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanı hakkında "firavun" ve "hırsız" ifadelerini kullanması nedeniyle verildi.
24 Aralık: Aksaray'da bir mahkeme, bir videoda bir ortaokul öğrencisine şiddet uyguladığı görülen bir öğretmene ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
24 Aralık: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, 2021 yılı içerisinde hükümete muhalif televizyon kanallarına toplam 21,5 milyon lira para cezası verdi.
25 Aralık: Ankara'da savcılar, 26 HDP milletvekili hakkında, Türk hükümetini Ermeni soykırımını tanımaya çağıran ifadeleri nedeniyle soruşturma başlattı.
25 Aralık: Ankara'da savcılar, yerel sol siyasetçi Murat Güzel hakkında, sosyal medyada paylaştığı bir mesaj nedeniyle, terörizm suçlamasıyla soruşturma başlattı.
26 Aralık: Ankara'da bir mahkeme, üniversite öğrencisi Tunahan Gözlügöl'ü, sosyal medyada üniversite rektörüne hakaret ettiği suçlamasıyla 8 ay hapis cezasına mahkum etti.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI
23 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararına rağmen 2017 yılından bu yana cezaevinde tutulan sivil toplum lideri Osman Kavala'nın tahliyesi için yapılan bir başvuruyu daha reddetti. Avrupa Konseyi yakın zamanda, Kavala'nın tahliyesini emreden AİHM kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatma niyetini açıklamıştı.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
23 Aralık: İstanbul'da bir mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararına rağmen 2017 yılından bu yana cezaevinde tutulan sivil toplum lideri Osman Kavala'nın tahliyesi için yapılan bir başvuruyu daha reddetti. Avrupa Konseyi yakın zamanda, Kavala'nın tahliyesini emreden AİHM kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatma niyetini açıklamıştı.
24 Aralık: Edirne Başsavcılığı, Yunanistan tarafından sınırdan geri itilen bir grup göçmenin nehre atılmasıyla ilgili sorumlu olduğu iddia edilen jandarma görevlileri hakkında takipsizlik kararı verdi. Başsavcılığın kararı, konuyla ilgili tüm tanıkların ve suçlanan kişilerin ifadeleri alınmaksızın verilmiş oldu.
24 Aralık: Hükümet tarafından, aralarında sürgündeki gazetecilerin ve insan hakları savunucularının da bulunduğu 770 kişi hakkında, "terörizmin finansmanını önleme" gerekçesiyle malvarlığı dondurma kararı alındığı açıklandı.
26 Aralık: İçişleri Bakanlığı, muhalefet yönetiminde bulunan İstanbul Büyükşehir Belediyesi çalışanı yüzlerce kişi hakkında, terörizmle irtibatlı oldukları suçlamasıyla soruşturma başlatıldığını açıkladı.
KÜRT AZINLIK
20 Aralık: Şırnak'ta polis, HDP il yöneticisi Zozan Aksu'yu terörizm suçlamasıyla gözaltına aldı. Aksu 23 Aralık günü çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı.
20 Aralık: Karabük'te bir grup aşırı milliyetçi, bir kitap fuarında tutuklu Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş tarafından kaleme alınan kitapların satıldığı bir standa saldırdı.
21 Aralık: Tunceli'de bir mahkeme, eski belediye eş başkanı Nurhayat Altun'u, terörizm suçlamasıyla 10 yıl hapis cezasına mahkum etti.
21 Aralık: Kars'ta bir mahkeme, HDP il yöneticisi Cengiz Anlı'yı, terörizm suçlamasıyla, 12 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum etti.
22 Aralık: İzmir'de polis, HDP il yöneticisi Emin Orhan'ı gözaltına aldı.
23 Aralık: Diyarbakır'da bir mahkeme, bir Kürt yardımlaşma derneğinin iki yöneticisini, terörizm suçlamasıyla, 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum etti.
24 Aralık: Anayasa Mahkemesi, 2014 yılındaki Kobani protestoları sırasında polis tarafından sıkılan biber gazından kaçınmaya çalışırken bir merdivenden düşen ve beyin kanaması geçirerek hayatını kaybeden Aynur Kudin'in yaşam hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
24 Aralık: Van'da polis, HDP yöneticisi ve üyesi beş kişiyi gözaltına aldı.
25 Aralık: Mersin'de polis, ekonomideki bozulmaya ilişkin broşürler dağıtan dört HDP üyesini gözaltına aldı.
26 Aralık: Diyarbakır'da polis, HDP tarafından düzenlenen bir gençlik kongresine müdahale ederek 16 kişiyi terörizm propagandası suçlamasıyla gözaltına aldı.
CEZAEVİ KOŞULLARI
21 Aralık: Van'daki bir cezaevinde tutuklu bulunan 62 yaşındaki engelli mahkum Aydın Çubukçu, cezaevinden gönderdiği bir mektupta, sağlık sorunlarını belgelendiren hastane raporlarına rağmen tahliye taleplerinin reddedildiğini, ayrıca kendisi için doktorlar tarafından belirlenen günlük ilaçların ve özel diyetin cezaevi yönetimi tarafından temin edilmediğini duyurdu.
24 Aralık: Medyada yer alan haberlerde, Gülen hareketiyle irtibatlı olmakla suçlanan kızına yardım ve yataklık ettiği suçlamasıyla tutuklu bulunan 61 yaşındaki Ali Aydeniz'in, Kasım ayında geçirdiği bir kalp ameliyatının ardından hastane yatağına kelepçeli olarak tutulduğu ortaya çıktı.
25 Aralık: Denizli'de bir cezaevi, hasta mahkum Yusuf Akbaba'nın tedavisini yaptırmadı.
25 Aralık: Medyada yer alan haberler, Adana'da bir cezaevi yönetiminin, ağız içi aramayı kabul etmeyen 12 hasta mahkumun tedavisini Haziran ayından beri yaptırmadığını duyurdu.
26 Aralık: Bir avukat derneği, Ankara'daki kadın mahkumları durumuna ilişkin yayımladığı bir raporda, temel ihtiyaçlar üzerinde haksız kısıtlamalar getirildiğini ve erkek mahkumlara kıyasla eşitsizlik içeren uygulamaların bulunduğunu belgeledi.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
22 Aralık: İzmir'de üç Suriyeli işçinin ırkçı bir saldırıda yakılarak öldürüldüğü ortaya çıktı.
24 Aralık: Edirne Başsavcılığı, Yunanistan tarafından sınırdan geri itilen bir grup göçmenin nehre atılmasıyla ilgili sorumlu olduğu iddia edilen jandarma görevlileri hakkında takipsizlik kararı verdi. Başsavcılığın kararı, konuyla ilgili tüm tanıkların ve suçlanan kişilerin ifadeleri alınmaksızın verilmiş oldu.
25 Aralık: Ege denizinde bir haftada yaşanan üç farklı kazada, en az 30 düzensiz göçmenin hayatını kaybettiği raporlandı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
20 Aralık: Afyon'da kızıyla birlikte tutuklu eşini ziyaret ederken Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla gözaltına alınan Günnur Şahin'in, gözaltında kötü muameleye maruz kaldığı duyuruldu.
26 Aralık: Balıkesir'deki bir cezaevinde tutuklu bulunan Veysel Işık'ın, işkenceye maruz kalmasının ardından iki kez intihar girişiminde bulunduğu duyuruldu.
26 Aralık: Tekirdağ'daki bir cezaevinde gardiyanlar, fiziksel saldırıda bulundukları Yasin Eneç'in kafasından yaralanmasına neden oldu. Eneç'in yaralı halde üç saat bekletildikten sonra hastane sevkinin yapıldığı ve gördüğü fiziksel şiddete ilişkin olarak Adalet Bakanlığı'na ve TBMM'ye yazdığı dilekçelee cezaevi yönetimi tarafından el konulduğu duyuruldu.
26 Aralık: Diyarbakır'daki bir cezaevinde gardiyanlar, bir koğuş araması esnasında mahkumlara fiziksel ve sözlü saldırıda bulundu ve bazı kişisel eşyalara el koydu.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE VE HAK İHLALLERİ
23 Aralık: İsveç Yüksek Mahkemesi, gazeteci Levent Kenez'in iadesi için Türkiye tarafından yapılan bir başvuruyu reddederek, Kenez'e yönelik iddiaların İsveç hukuku çerçevesinde bir suç unsuru bulundurmadığını, ayrıca Türkiye'ye iade edildiği takdirde Kenez'in kötü muamele görme riskiyle karşı karşıya olacağını belirtti.
KADIN HAKLARI
26 Aralık: Bir avukat derneği, Ankara'daki kadın mahkumları durumuna ilişkin yayımladığı bir raporda, temel ihtiyaçlar üzerinde haksız kısıtlamalar getirildiğini ve erkek mahkumlara kıyasla eşitsizlik içeren uygulamaların bulunduğunu belgeledi.