KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 162 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
9 Kasım: Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, 4 aylık hamile olan Dudu Arduç'un mevzuata aykırı şekilde cezaevinde tutulduğunu duyurdu. Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla tutuklu bulunan Arduç 29 yaşında. Ceza infaz kanunlarına göre hamile bir kadın mahkum edildiği takdirde dahi cezasının ertelenmesi gerekiyor.
11 Kasım: Tutuklu Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk'un avukatları müvekkillerinin tahliye edilmesi çağrısını yineledi ve sağlık durumunun kötüye gittiğine vurgu yaptı. Avukatlar ayrıca Tuğluk'un sağlık sorununun başlangıç aşamasındaki demans olduğunu duyurdu.
12 Kasım: İstanbul'da polis, İsrailli bir turist çifti turistik bir kuleden cumhurbaşkanının evinin fotoğrafladıkları gerekçesiyle gözaltına aldı.
12 Kasım: İleri aşama kanser hastası tutuklu Ayşe Özdoğan, tahliyesini tavsiye eden ikinci tıbbi rapora rağmen tahliye edilmedi.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
8 Kasım: İstanbul'da polis, bir üniversitede Yükseköğretim Kurumu'nu protesto eden 11 kişiyi gözaltına aldı.
8 Kasım: Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında polis, Kürt gruplara ait sendika, ticaret odası ve tutuklu yakınlarıyla dayanışma derneği yöneticisi yedi kişiyi gözaltına aldı.
9 Kasım: Tunceli Valiliği il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini 15 gün boyunca yasakladı.
12 Kasım: İstanbul'da polis, Boğaziçi Üniversitesi'ne hükümet tarafından atanan rektörle ilgili protesto düzenleyen üç kişiyi gözaltına aldı.
12 Kasım: Boğaziçi Ünviersitesi protestoları nedeniyle tutuklu bulunan iki öğrencinin avukatları, müvekkillerinin İstanbul'daki bir cezaevinde tek kişilik hücrelerde tutulduğunu duyurdu.
13 Kasım: İstanbul'da polis, döviz kurunda yaşanan gelişmeleri protesto eden altı kişiyi gözaltına aldı.
14 Kasım: Van'da polis, zamları protesto eden bir seyyar satıcıyı gözaltına aldı.
14 Kasım: Muğla'da polis, bir termik santrali protesto eden bir kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan kişi ertesi gün serbest bırakıldı.
14 Kasım: Tunceli Valiliği, Dersim isyanı konulu bir anma etkinliğine koronavirüs salgınını gerekçe göstererek izin vermedi.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
8 Kasım: İzmir savcıları, yazar Orhan Pamuk hakkında, son kitabında cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'e ve Türk bayrağına hakaret ettiği suçlamasıyla soruşturma başlattı.
10 Kasım: Şanlıurfa savcıları, Emine Şenyaşar hakkında polise hakaret ettiği suçlamasıyla soruşturma başlattı. Bir aile üyesi iktidar partisine yakın biri tarafından katledilen Şenyaşar, adalet talebiyle aylardır adliye önünde oturma eylemi düzenliyor.
10 Kasım: Kürdistan konulu bir sosyal medya mesajı nedeniyle 6 Kasım günü gözaltına alınan ve tutuklanan akademisyen Hifzullah Kutum tahliye edildi.
10 Kasım: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından yayımlanan bir üç aylık rapora göre 2021'in üçüncü çeyreğinde 15 gazeteci gözaltına alındı ve 48 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.
11 Kasım: İstanbul'da bir mahkeme, Kürt müzisyen Veysi Ermiş'i, bir şarkısında geçen "Kürdistan" ifadesi nedeniyle, terörizm suçlamasıyla 1 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum etti. Mahkeme ayrıca Ermiş'in cezasını erteledi.
11 Kasım: İstanbul'da polis, Brindar Ali mahlasıyla bilinen Kürt müzisyen Mehmet Ali Basut'u terörizm propagandası yapma ve cumhurbaşkanına hakaret etme suçlamalarıyla gözaltına aldı. Basut daha sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklanarak cezaevine gönderildi.
11 Kasım: İstanbul'da bir ilçe kaymakamlığı, kamu güvenliğini gerekçe göstererek bir tiyatro oyununu yasakladı.
11 Kasım: Tunceli savcıları, yerel bir isyanın yıldönümü münasebetiyle sol görüşlü gruplarca hazırlanan afişlerin kaldırılmasına karar verdi.
12 Kasım: Darbe sonrası olağanüstü hal dönemine ilişkin bireysel şikayetleri incelemek üzere kurulan ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından geçerli bir iç hukuk yolu olarak tanınan Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu, Kürt bölgelerindeki silahlı ihtilafın barışçıl yollardan çözülmesi çağrısında bulunan bir deklarasyona imza attıkları için üniversitelerden kovulan 37 akademisyenin daha göreve iade başvurularını reddetti.
12 Kasım: İstanbul'da bir mahkeme, bir kadın cinayetine ilişkin olarak yayın yasağı getirdi.
13 Kasım: Antalya'da polis, HDP il yöneticilerinden İsmail İşli'yi, sosyal medyada terörizm propagandası yaptığı suçlamasıyla gözaltına aldı.
14 Kasım: İstanbul'da bir ilçe kaymakamlığı, Kürtçe dilinde yapılan bir stand-up gösterisini, gerekçe göstermeden yasakladı.
14 Kasım: İstanbul'da polis, casusluk suçlamasıyla gözaltına alınan İsrailli bir turist çift hakkında haber yapan İsrailli bir muhabiri gözaltına aldı.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
11 Kasım: Danıştay, güvenlik güçleri görevlerini yerine getirirken video çekimi yapan kişilerin polis tarafından engellenmesini öngören bir düzenleme hakkında yürütmeyi durdurma kararı verdi.
12 Kasım: Ankara'da bir mahkeme, Zabit Kişi'nin işkenceye maruz kaldığı iddiasına ilişkin soruşturulma başlatılması talebiyle yaptığı başvuruyu reddetti. Eylül 2017'de Kazakistan'dan istihbarat operasyonuyla kaçırılan Kişi, resmi olarak mahkemeye çıkarılmadan önce aylarca resmi olmayan bir gözaltı merkezinde tutulmuştu.
12 Kasım: Darbe sonrası olağanüstü hal dönemine ilişkin bireysel şikayetleri incelemek üzere kurulan ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından geçerli bir iç hukuk yolu olarak tanınan Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu, Kürt bölgelerindeki silahlı ihtilafın barışçıl yollardan çözülmesi çağrısında bulunan bir deklarasyona imza attıkları için üniversitelerden kovulan 37 akademisyenin daha göreve iade başvurularını reddetti.
13 Kasım: Hatay'daki bir ilçe kaymakamlığı, 16 yaşındaki otizmli Rüveyda Tekgöz'ün ailesine yardım yapmayı, Tekgöz'ün babasının KHK'lı olması gerekçesiyle reddetti.
13 Kasım: Samsun'daki bir ilçe belediyesi, herkese açık olan bir emlak vergisi indiriminden yararlanmak isteyen bir KHK'lı eski memuru, Maliye Bakanlığı'ndan gelen talimat doğrultusunda geri çevirdi.
KÜRT AZINLIK
8 Kasım: Dört ilde polis, 12 Kürt siyasi parti mensubu ile Kürt siyasi hareketine yakın sendika, ticaret odası ve dernek yöneticisi yedi kişiyi Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına aldı.
10 Kasım: Kürdistan konulu bir sosyal medya mesajı nedeniyle 6 Kasım günü gözaltına alınan ve tutuklanan akademisyen Hifzullah Kutum tahliye edildi.
11 Kasım: İstanbul'da polis, Brindar Ali mahlasıyla bilinen Kürt müzisyen Mehmet Ali Basut'u terörizm propagandası yapma ve cumhurbaşkanına hakaret etme suçlamalarıyla gözaltına aldı. Basut daha sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklanarak cezaevine gönderildi.
11 Kasım: İstanbul'da bir mahkeme, Kürt müzisyen Veysi Ermiş'i, bir şarkısında geçen "Kürdistan" ifadesi nedeniyle, terörizm suçlamasıyla 1 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum etti. Mahkeme ayrıca Ermiş'in cezasını erteledi.
11 Kasım: Diyarbakır'da bir mahkeme, tutuklu Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş'ın eşi Başak Demirtaş'ı, "gerçeğe aykırı sağlık raporu edindiği" suçlamasıyla, iki buçuk yıl hapis cezasına mahkum etti.
12 Kasım: Adıyaman'da bir mahkeme, önceki hafta terörizm suçlamasıyla gözaltına alınan eski HDP milletvekili Behçet Yıldırım'ın tutuklanmasına karar verdi.
12 Kasım: Malatya'da bir mahkeme, Demokratik Toplum Kongresi üyesi üç kişiyi terörizm suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
13 Kasım: Antalya'da polis, HDP il yöneticilerinden İsmail İşli'yi, sosyal medyada terörizm propagandası yaptığı suçlamasıyla gözaltına aldı.
14 Kasım: İstanbul'da bir ilçe kaymakamlığı, Kürtçe dilinde yapılan bir stand-up gösterisini, gerekçe göstermeden yasakladı.
DİĞER AZINLIKLAR
11 Kasım: Ankara'da bir mahkeme, bir lokanta işletmecisi ile bir çalışanı, üç trans bireye hizmet sunmayı reddettiği ve bu kişilere hakaret ettiği gerekçesiyle mahkum etti.
CEZAEVİ KOŞULLARI
8 Kasım: Adana'da bir cezaevi yönetimi, ağız içi aramayı ve kelepçeli muayeneyi kabul etmeyen mahkumların tedavisine izin vermedi.
9 Kasım: Balıkesir'de bir cezaevi yönetimi, İlyas Arat adında bir mahkumun ailesi ile yaptığı telefon görüşmesini, "eli cebinde konuştuğu" gerekçesiyle yarıda kesti.
11 Kasım: Kayseri'de bir cezaevi yönetiminin, iki aydan uzun bir süredir cezaevindeki hak ihlallerine son verilmesi talebiyle açlık grevi yapan Elif Ersoy isimli bir mahkuma B1 vitamin takviyesi yapmadığı haberleştirildi.
12 Kasım: Boğaziçi Ünviersitesi protestoları nedeniyle tutuklu bulunan iki öğrencinin avukatları, müvekkillerinin İstanbul'daki bir cezaevinde tek kişilik hücrelerde tutulduğunu duyurdu.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
10 Kasım: Yunanistan hükümeti Türkiye sahil güvenlik güçlerini göçmenlerin botlarını Yunan kara sularına doğru itmekle suçladı.
11 Kasım: Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, belediye meclisine sunacağı bir teklifte, yabancı uyruklular için evlenme işlem ücretinin 100.000 liraya çıkarılmasını önereceğini açıkladı. Özcan söz konusu tasarıyı, göçmenlerin ilde yerleşmesine engel olmak amacıyla hazırlayacağını da ilan etti.
12 Kasım: Göç İdaresi Başkanlığı, sosyal medyada ırkçılık ve ayrımcılığı protesto için muz yeme videoları yayınladığı için gözaltına alınan 45 Suriyelinin sınır dışı edileceğini açıkladı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
8 Kasım: İstanbul'da bir cezaevi tarafından paylaşılan fotoğraflar, işkence ve kötü muameleye maruz kalan tutuklu eğitimci Orhan İnandı'nın halen sağ elini kullanamadığını ortaya çıkardı. İnandı bu yıl Kırgızistan'dan bir istihbarat operasyonuyla kaçırılmıştı.
11 Kasım: Gümüşhane'deki bir cezaevinde gardiyanlar bir koğuş araması esnasında iki mahkuma fiziksel saldırıda bulundu.
12 Kasım: Ankara'da bir mahkeme, Zabit Kişi'nin işkenceye maruz kaldığı iddiasına ilişkin soruşturulma başlatılması talebiyle yaptığı başvuruyu reddetti. Eylül 2017'de Kazakistan'dan istihbarat operasyonuyla kaçırılan Kişi, resmi olarak mahkemeye çıkarılmadan önce aylarca resmi olmayan bir gözaltı merkezinde tutulmuştu.
12 Kasım: Cumhurbaşkanlığı, 2020 yılında çıkarılan ve cezaevlerinde ve gözaltı merkezlerinde gerçekleştirilen üst aramalarını düzenleyen bir yönetmeliğe değişiklik getirerek, "çıplak arama" ifadesini "detaylı arama" olarak değiştirdi. Düzenleme, sosyal medyada sistematik çıplak arama uygulaması yapıldığına ilişkin çok sayıda şikayet dile getirilmesinin ardından geldi.
14 Kasım: Van'da bir üniversite öğrencisi, kendini polis memuru olarak tanıtan bir grup kişi tarafından resmi olmayan bir şekilde sorgulandığını ve bu esnada ajanlık dayatmasına maruz kaldığını açıkladı.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE VE HAK İHLALLERİ
8 Kasım: İstanbul'da bir cezaevi tarafından paylaşılan fotoğraflar, işkence ve kötü muameleye maruz kalan tutuklu eğitimci Orhan İnandı'nın halen sağ elini kullanamadığını ortaya çıkardı. İnandı bu yıl Kırgızistan'dan bir istihbarat operasyonuyla kaçırılmıştı.
10 Kasım: Kuzeydoğu Suriye'deki Kürt yönetim, Kamışlı şehrinde Türkiye tarafından gerçekleştirilen bir insansız hava aracı saldırısı neticesinde üç sivilin hayatını kaybettiğini duyurdu.
12 Kasım: Ankara'da bir mahkeme, Zabit Kişi'nin işkenceye maruz kaldığı iddiasına ilişkin soruşturulma başlatılması talebiyle yaptığı başvuruyu reddetti. Eylül 2017'de Kazakistan'dan istihbarat operasyonuyla kaçırılan Kişi, resmi olarak mahkemeye çıkarılmadan önce aylarca resmi olmayan bir gözaltı merkezinde tutulmuştu.