KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 207 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
11 Ekim: Muhalefet milletvekili Gülizar Biçer Karaca'nın, son dönem kanser hastası olmasına rağmen cezaevine gönderilen Ayşe Özdoğan'ı ziyaret etmesine izin verilmedi.
12 Ekim: Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla cezaevine gönderilen Bilal Danış hakkında, engelli olmasına rağmen sağlıklı olduğuna dair rapor hazırlanarak cezaevinden tahliyesine engel olunduğu ortaya çıktı.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
11 Ekim: İstanbul savcıları, Ocak 2021'de altı gün boyunca ortadan kaybolan Gökhan Güneş'in kaçırılma iddiasına ilişkin olarak kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
11 Ekim: Birleşmiş Milletler Zorla ve İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu yıllık raporunda Türkiye'ye zorla kaybedilme vakalarının engellenmesi çağrısında bulundu. Çalışma grubu ayrıca, terörle mücadele ve ulusal güvenliği koruma bahanesiyle ülke dışından kaçırmalara ilişkin endişe ifade etti.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
11 Ekim: Ankara'da polis, 2015 yılında yaşanan bir bombalı saldırının kurbanlarını anmak için düzenlenen bir etkinliğe müdahale ederek 22 kişiyi gözaltına aldı.
12 Ekim: Şırnak'ta savcılar, zırhlı bir polis aracının altında kalarak can veren 7 yaşındaki bir çocuğu anmak için düzenlenen bir etkinlikle ilgili soruşturma başlattı. Bu çerçevede yerel bir siyasetçi ile bir müzik sanatçısı ifade vermeye çağırıldı.
12 Ekim: Adana savcıları, solcu bir aktivisti anmak için etkinlik düzenleyen 25 kişi hakkında soruşturma başlattı.
13 Ekim: İstanbul'da polis, hasta bir mahkumun serbest bırakılması için düzenlenen bir gösteriye müdahale ederek sekiz kişiyi gözaltına aldı.
13 Ekim: Bir yayınevi, Mardin'de Kürtçe dilinde düzenlediği edebiyat söyleşilerini polis tarafından koronavirüs bahanesiyle yapılan müdahaleler nedeniyle yarıda kesmek zorunda kaldı.
13 Ekim: Hakkari Valiliği il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini 15 gün boyunca yasakladı.
13 Ekim: İstanbul'da bir mahkeme, önceki hafta yeni bir rektörün atanmasına karşı düzenledikleri eylemler nedeniyle gözaltına alınan beş Boğaziçi Üniversite öğrencisinin tahliyesine karar verdi.
14 Ekim: Ankara'da polis, hükümete yakın bir iş adamının adının karıştığı yolsuzluk iddialarına ilişkin broşür dağıtan beş muhalefet partisi üyesini gözaltına aldı.
14 Ekim: Şırnak'ta bir ilçe kaymakamlığı, HDP tarafından partinin kuruluş yıldönümü vesilesiyle planlanan bir etkinliği, koronavirüs bahanesiyle yasakladı. Medyada yer alan haberler, aynı kaymakamlığın Ekim ayı içerisinde iktidar partisi tarafından organize edilen iki günlük bir etkinliğe ise izin verdiğini ortaya çıkardı.
15 Ekim: İzmir'de bir mahkeme, sendika faaliyetleri nedeniyle terörizm suçlamasıyla yargılanan yaklaşık 30 sendika üyesinin beraatine karar verdi.
15 Ekim: Van Valiliği il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini 15 gün boyunca yasakladı.
16 Ekim: İstanbul'da polis HDP üyeleri tarafından düzenlenen bir protesto gösterisine müdahale ederek 10 kişiyi gözaltına aldı.
16 Ekim: İstanbul'da bir ilçe kaymakamlığı, bir Kürt kültür derneği tarafından planlanan bir konseri, ulusal güvenlik gerekçesiyle yasakladı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
11 Ekim: İstanbul'da bir mahkeme, üst düzeyli polis amirlerinin adının karıştığı rüşvet iddialarına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
11 Ekim: Denizli'de bir mahkeme, bir konuşma sırasında cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla 28 Eylül günü tutuklanan muhalefet partisi yöneticisi Tugay Odabaşıoğlu'nu serbest bıraktı.
12 Ekim: Antalya'da bir mahkeme, bir otel odasında şüpheli şartlarda ölü bulunan bir kadın üniversite öğrencisiyle ilgili bir habere erişim engeli getirdi.
12 Ekim: Van'da bir mahkeme, gazeteci Ruşen Takva'nın terörizm suçlamalarından beraatine karar verdi. Takva, Kürt siyasi hareketi tarafından düzenlenen bir etkinliği gazeteci olarak takip etmesi nedeniyle 19 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanmıştı.
12 Ekim: Diyarbakır'da bir mahkeme, terörizm suçlamasıyla yargılanan Kürt gazeteci Roza Metina'nın beraatine karar verdi.
13 Ekim: Tunceli'de bir mahkeme, bir haberle ilgili daha önce getirilen erişim engellerine ilişkin haberlere erişim engeli getirdi.
13 Ekim: Tunceli'de bir mahkeme, daha önceki bir erişim engeline ilişkin olarak İfade Özgürlüğü Derneği tarafından yayınlanan bir içeriğe erişim engeli getirdi.
13 Ekim: İstanbul'da bir mahkeme, Zonguldak'taki bir taş kömürü firmasına ilişkin evrakta sahtecilik iddiaları içeren bir köşe yazısı ile iki haber metnine erişim engeli getirdi.
14 Ekim: Malatya'da bir mahkeme, Kürt yazar ve şair Meral Şimşek'i terörizm suçlamasıyla 1 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
14 Ekim: Mersin'de bir mahkeme, Kürt müzisyen Dilan Demir'i terörizm suçlamasıyla 9 yıl hapis cezasına mahkum etti.
14 Ekim: İstanbul'da bir mahkeme, gazeteci Doğan Ergün'ü cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla 11 ay 20 gün hapis cezasına mahkum etti. Ergün'ün yargılanma nedeni 2014 yılında o dönem başbakan olan cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a ait bir ses kaydına illişkin yayımlanan bir haber oldu.
14 Ekim: Diyarbakır'da bir mahkeme, Kürt azınlığa ilişkin yayınlarıyla bilinen Özgür Gelecek haber sitesi tarafından kullanılan bir internet sayfasına erişim engeli getirdi.
15 Ekim: Bitlis'te bir mahkeme, gazeteci Sinan Aygül'ü, bir haber sitesinde yayımlanan bir mülakat nedeniyle, terörizm propagandası suçlamasıyla para cezasına mahkum etti.
15 Ekim: Osmaniye'de bir mahkeme, cumhurbaşkanının oğullarının biri tarafından kurulan bir vakfın üyelerinin kamu görevlerine etik olmayan yollardan getirildiği iddialarına ilişkin bir habere erişim engeli getirdi.
16 Ekim: Ankara'da bir mahkeme, Hakimler ve Savcılar Kurulu üyesi Hamit Kocabey hakkında görevi kötüye kullanma iddiaları içeren üç habere erişim engeli getirdi.
15 Ekim: Voice of America haber sitesine göre, ülke genelinde bir hafta içerisinde, çoğunluğu Kürt yayın organlarında çalışan 18 gazeteci mahkeme duruşmalarına çıkarıldı.
SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ
14 Ekim: KHK'lı eski kamu çalışanı Sait Güney'in pasaport yasağının ombudsman tavsiyesine rağmen kaldırılmadığı duyuruldu.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
14 Ekim: World Justice Project tarafından yayımlanan yıllık hukuk devleti endeksinde Türkiye 139 ülke arasında 117. sırada yer aldı. Endekste Türkiye ayrıca hükümet yekilerinin sınırlandırılması bakımından 134. ve temel haklar yönüyle 133. sırada yer aldı.
16 Ekim: Ankara'da bir mahkeme, Hakimler ve Savcılar Kurulu üyesi Hamit Kocabey hakkında görevi kötüye kullanma iddiaları içeren üç habere erişim engeli getirdi.
KÜRT AZINLIK
12 Ekim: Van'da bir mahkeme, gazeteci Ruşen Takva'nın terörizm suçlamalarından beraatine karar verdi. Takva, Kürt siyasi hareketi tarafından düzenlenen bir etkinliği gazeteci olarak takip etmesi nedeniyle 19 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanmıştı.
12 Ekim: Diyarbakır'da bir mahkeme, terörizm suçlamasıyla yargılanan Kürt gazeteci Roza Metina'nın beraatine karar verdi.
13 Ekim: Bir yayınevi, Mardin'de Kürtçe dilinde düzenlediği edebiyat söyleşilerini polis tarafından koronavirüs bahanesiyle yapılan müdahaleler nedeniyle yarıda kesmek zorunda kaldı.
14 Ekim: Malatya'da bir mahkeme, Kürt yazar ve şair Meral Şimşek'i terörizm suçlamasıyla 1 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
14 Ekim: Mersin'de bir mahkeme, Kürt müzisyen Dilan Demir'i terörizm suçlamasıyla 9 yıl hapis cezasına mahkum etti.
14 Ekim: Şırnak'ta bir ilçe kaymakamlığı, HDP tarafından partinin kuruluş yıldönümü vesilesiyle planlanan bir etkinliği, koronavirüs bahanesiyle yasakladı. Medyada yer alan haberler, aynı kaymakamlığın Ekim ayı içerisinde iktidar partisi tarafından organize edilen iki günlük bir etkinliğe ise izin verdiğini ortaya çıkardı.
14 Ekim: Diyarbakır'da bir mahkeme, Kürt azınlığa ilişkin yayınlarıyla bilinen Özgür Gelecek haber sitesi tarafından kullanılan bir internet sayfasına erişim engeli getirdi.
15 Ekim: Van'da bir mahkeme HDP'li siyasetçi Aysel Tuğluk'u terörizm suçlamasıyla 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkum etti.
15 Ekim: Bitlis'te bir mahkeme, gazeteci Sinan Aygül'ü, bir haber sitesinde yayımlanan bir mülakat nedeniyle, terörizm propagandası suçlamasıyla para cezasına mahkum etti.
15 Ekim: Voice of America haber sitesine göre, ülke genelinde bir hafta içerisinde, çoğunluğu Kürt yayın organlarında çalışan 18 gazeteci mahkeme duruşmalarına çıkarıldı.
16 Ekim: İstanbul'da polis HDP üyeleri tarafından düzenlenen bir protesto gösterisine müdahale ederek 10 kişiyi gözaltına aldı.
16 Ekim: İstanbul'da bir ilçe kaymakamlığı, bir Kürt kültür derneği tarafından planlanan bir konseri, ulusal güvenlik gerekçesiyle yasakladı.
16 Ekim: Diyarbakır'da polis, bir mitinge giderken sarı, kırmızı ve yeşil renklerinde flama taşıdığı gerekçesiyle bir kadını gözaltına aldı.
DİĞER AZINLIKLAR
12 Ekim: Danıştay, 2007 yılında İstanbul'da katledilen Türk-Ermeni gazeteci Hrant Dink ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı'nın tazminat ödemesi gerektiğine ilişkin bir alt mahkeme kararını onadı. Alt mahkeme, Dink'in yaşam hakkının korunması için bakanlığın gerekli tedbirleri almadığına hükmetmişti.
CEZAEVİ KOŞULLARI
12 Ekim: Bir insan hakları derneği tarafından yürütülen çalışmaya göre, Türkiye'deki cezaevlerinde anneleriyle beraber bulunan 6 yaşın altında 345 çocuk, mahkumlarla aynı muameleyi görüyor ve cezaevlerindeki çıplak arama uygulamasının travmasını yaşıyor.
12 Ekim: Van'da bir cezaevi yönetimi gazeteci Nedim Türfent'e gönderilen bir kitabı Türfent'e iletmedi. Cezaevi yönetimi ayrıca, Türfent'in cezaevi dışındaki meslektaşlarına gönderdiği mektupları kısmi olarak sansürledi.
14 Ekim: Mahkumların görüş haklarının iyileştirilmesine yönelik Adalet Bakanlığı tarafından Eylül ayında çıkarılan bir yönetmeliğe rağmen, İzmir'deki bir cezaevinin mahkumların görüş hakları üzerinde ilave kısıtlamalar getirdiği haberleştirildi.
15 Ekim: İstanbul'daki bir cezaevi yönetiminin, Şırnak'ta geçmişte ilçe belediye başkanlığı yapan Aydın Budak'ı tedavi haklarından mahrum ettiği duyuruldu.
17 Ekim: Gaziantep'te bir cezaevi, mahkum Adnan Yalçın'ı tedavi haklarından mahrum bıraktı.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
12 Ekim: Eurostat tarafından yayımlanan verilere göre, AB ülkelerinde Türk vatandaşları tarafından yapılan iltica başvuruları son 12 yılda %494'lük bir artış göstererdi. 2008 yılında 2.815 Türk vatandaşı iltica başvurusu yaparken, bu sayı 2020'de 13.905 olarak gerçekleşti.
14 Ekim: Haziran 2021'de Türkiye'yi terk etmeye çalışırken Yunan sınır güçleri tarafından şiddet kullanılarak geri itilen Kürt yazar ve şair Meral Şimşek, terörizm suçlamasıyla hapis cezasına mahkum edildi.
15 Ekim: İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) bir açıklama yayımlayarak Türk sınır güçlerinin İran sınırında Afgan sığınmacıları uluslararası hukuka aykırı şekilde geri ittiğini duyurdu.
16 Ekim: İstanbul'da yaşayan bir göçmen kadın, komşuları tarafından tehdit edildiğini ve fiziksel şiddet gördüğünü, konuyla ilgili şikayette bulunmak üzere gittiği polis karakolunda memurların hakaretlerine maruz kaldığını açıkladı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
13 Ekim: Boğaziçi Üniversitesi protestoları sırasında gözaltına alınan öğrencilerden Mısra Sapan, olaylar sırasında polis memurlarının kasti olarak protestocu öğrencilerin yüzüne vurduğunu açıkladı.
13 Ekim: Bayburt'taki bir cezaevinde gardiyanlar mahkum Barış Tüter'e kötü muamelede bulundu.
14 Ekim: Kırgızistan'da 31 Mayıs günü ortadan kaybolmasının ardından Türk istihbaratı tarafından yasal olmayan yollardan Türkiye'ye getirildiği ortaya çıkan Türk-Kırgız eğitimci Orhan İnandı, daha önce polise verdiği bir ifadenin doğru olmadığını, söz konusu ifadenin memurların işkencesi altında verildiğini İstanbul'daki bir mahkeme duruşması sırasında açıkladı.
14 Ekim: Kocaeli'deki bir cezaevinde gardiyanların mahkumlara fiziksel ve sözlü saldırıda bulunduğu duyuruldu.
15 Ekim: Devrimci Parti üyesi Serhat Öztemel, Eylül ayında gözaltında bulunduğu sırada memurlar tarafından ajanlaştırma dayatmasına maruz kaldığını açıkladı.
16 Ekim: Diyarbakır'da polis bir kimlik kontrolü sırasında avukat Elif İpek Tirenç Ulaş'a fiziksel saldırıda bulundu.
16 Ekim: İstanbul'da polis hakkında gözaltı kararı bulunan iki kişiyi gözaltına alırken işkence ve kötü muamelede bulundu.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE VE HAK İHLALLERİ
14 Ekim: Kırgızistan'da 31 Mayıs günü ortadan kaybolmasının ardından Türk istihbaratı tarafından yasal olmayan yollardan Türkiye'ye getirildiği ortaya çıkan Türk-Kırgız eğitimci Orhan İnandı, daha önce polise verdiği bir ifadenin doğru olmadığını, söz konusu ifadenin memurların işkencesi altında verildiğini İstanbul'daki bir mahkeme duruşması sırasında açıkladı.
14 Ekim: Türkiye'nin Manila Büyükelçiliği tarafından Filipinler'de yaşayan bazı vatandaşlar üzerinde fişleme çalışması yürütüldüğü ve elçilik tarafından Ankara'ya gönderilen fişleme listesinin söz konusu kişilere yönelik terör soruşturmalarına kullanıldığı ortaya çıkarıldı.