KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 217 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
13 Eylül: İstanbul Adli Tıp Kurumu, yayımladığı bir raporda, terör suçlamasıyla cezaevinde tutulan eski HDP milletvekili Aysel Tuğluk'un sağlık durumunun cezaevinde kalmak için uygun olduğunu ileri sürdü. Avukatları, Tuğluk'un sağlık durumunun kötü olduğunu duyurmuştu.
14 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, terör suçlamasıyla Kasım 2016'da Siirt Belediye Başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Kürt siyasetçi Tuncer Bakırhan'ın tutukluluğunu haksız bularak Türkiye'yi mahkum etti.
15 Eylül: Tiroid kanseri hastası ve üç çocuk annesi Gülden Aşık, Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum edilmesinin ardından tutuklandı.
16 Eylül: Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla Ocak 2020'den bu yana tek kişilik hücrede tutulan 46 yaşındaki Akif Sarı'nın yüz felci geçirdiği medyada haberleştirildi.
16 Eylül: Isparta'da polis, 59 yaşındaki ağır Parkinson hastası İbrahim Karakoç'u Gülen hareketiyle irtibatlı olduğu suçlamasıyla gözaltına aldı.
16 Eylül: Aralık 2013'te hükümet üyelerini hedef alan bir yolsuzluk soruşturmasında görev bir polis amirinin eşi Esmahan Demirhan, Covid-19 nedeniyle tedavi görmekte olduğu hastanede gözaltına alınarak sekiz gün boyunca hastane yatağına kelepçelendi.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
14 Eylül: Aralık 2020'de kaybolduğu bildirilen ve zorla kaybedilme kurbanı olduğundan şüphelenilen eski kamu çalışanı Hüseyin Galip Küçüközyiğit, Ankara'daki bir cezaevinde ortaya çıktı. Küçüközyiğit'in ortaya çıkması, kaçırıldığı günden itibaren sosyal medyada yoğun bir şekilde çalışan kızı Nursena tarafından duyuruldu. Nursena Küçüközyiğit ayrıca ilk yüz yüze görüşmelerinde babasının ciddi oranda zayıflamış durumda olduğunu duyurdu.
17 Eylül: Sosyalist aktivist Ayten Öztürk, milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu'na verdiği bir mülakatta 2018 yılında Ankara'da tutulduğu resmi olmayan bir gözaltı merkezinde ağır işkence ve cinsel saldırıya maruz bırakıldığını detaylarıyla açıkladı. Türkiye'deki tutukluluğundan önce Öztürk, Beyrut havalimanında Avrupa'ya hareket etmek üzereyken gözaltına alınarak Türk makamlarına teslim edilmişti.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
13 Eylül: Hükümete yönelik eleştirel tutumuyla bilinen tiyatro sanatçısı Orhan Aydın, sol görüşlü gruplar tarafından düzenlenen bir mitingin ardından fiziksel saldırıya uğradı. Sosyal medyadaki mesajlarında Aydın, saldırganların bulunamamasıyla ilgili olarak yetkili makamları suçladı.
13 Eylül: Hakkari Valiliği il sınırları içerisinde 15 gün boyunca her türlü açık hava toplantı ve gösterisini yasakladı.
13 Eylül: Tekirdağ'da 6 Eylül günü bir hasta mahkumun tahliye edilmesi çağrısında bulunan afişler asarken gözaltına alınan üç aktivist çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı.
15 Eylül: İstanbul'da polis KHK mağdurları tarafından gerçekleştirilen bir gösteriye saldırarak 8 kişiyi gözaltına aldı.
15 Eylül: Van Valiliği il sınırları içerisinde 15 gün boyunca her türlü açık hava toplantı ve gösterisini yasakladı.
16 Eylül: Diyarbakır'da polis yerel bir elektrik dağıtım şirketine karşı düzenlenen protestolara katıldıkları gerekçesiyle en az 7 kişiyi gözaltına aldı.
18 Eylül: Rize'de polis il sınırları içerisinde bir hidroelektrik santral inşası planlarına karşı gerçekleştirilen protestolara katılan 4 kişiyi gözaltına aldı.
19 Eylül: Ankara'da polis bir üniversitede alternatif mezuniyet töreni düzenledikleri gerekçesiyle 5 kişiyi gözaltına aldı.
19 Eylül: Kırklareli'de polis bildiri dağıttıkları gerekçesiyle 9 solcu aktivisti gözaltına aldı.
19 Eylül: Mardin Valiliği il sınırları içerisinde 15 gün boyunca her türlü açık hava toplantı ve gösterisini yasakladı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
13 Eylül: İstanbul'da polis Ekin haber ajansı muhabiri Tunahan Turhan'ı gözaltına aldı.
13 Eylül: İstanbul'da bir mahkeme yurtdışında kaçak bulunan ve kara para aklama ile suçlanan bir işadamının bir Anayasa Mahkemesi yargıcıyla yazışmalarının bulunduğuna dair iddialar içeren haberlere erişim engeli getirdi.
13 Eylül: İstanbul'da bir mahkeme 2013 yılında Gezi parkı eylemleri sırasında göstericilere pala ile saldıran bir kişiye ilişkin haberlere erişim engeli getirdi.
15 Eylül: Şanlıurfa'da bir mahkeme Almanya'da yaşayan yazar Gökhan Yavuzel hakkında sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla yakalama emri çıkarılmasına karar verdi. Yavuzel'in ismi son dönemde Türk hükümetinin yurtdışında yaşayan muhaliflerine yönelik bir ölüm listesinde yer almıştı. Yavuzel ayrıca, Temmuz ayında bir fiziksel saldırıya maruz kalmıştı.
15 Eylül: Batman savcıları, aralarında HDP il eşbaşkanları Fatma Ablay ve Ömer Kulpu'nun da bulunduğu 13 kişi hakkında, bir miting sırasında Kürtçe bir şarkı eşliğinde dans ettikleri gerekçesiyle, terörizm suçlamasıyla soruşturma başlattı.
15 Eylül: Sağlık Bakanlığı, sosyal medya mesajları kamusal ahlâka zararlı bulunduğu gerekçesiyle, transseksüel bir doktoru bir kamu hastanesindeki görevinden uzaklaştırdı.
16 Eylül: Adana savcıları İnsan Hakları Derneği il yöneticisi avukat Yakup Ataş hakkında, Ermeni Soykırımı'na ilişkin bir açıklaması nedeniyle soruşturma başlattı.
16 Eylül: İzmir savcıları, Türkiye Komünist Partisi lideri Kemal Okuyan hakkında, bir televizyon programındaki sözleri nedeniyle, halk arasında paniğe yol açmak suçlamasıyla soruşturma başlattı.
16 Eylül: Bolu'da bir mahkeme vurgun yapma suçlamasıyla gözaltına alınan iki işadamıyla ilgili haberlere erişim engeli getirdi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
17 Eylül: Gazeteci İsmail Saymaz, 2016 yılında Suriye'de iki Türk askerinin infazı için fetva vermekle suçlanan ve IŞİD üyesi olduğu iddia edilen bir kişinin cezaevinden tahliye edildiğini ve serbest olduğunu açıkladı. İfşaatın kamuoyunda infiale yol açmasının ardından, söz konusu kişi 19 Eylül günü tekrar tutuklandı.
17 Eylül: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala'ya ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin verdiği tahliye kararlarını uygulamamasıyla ilgili olarak Türkiye'ye karşı "ihlal süreci" (infringement proceeding) başlatmayı başaramadı.
17 Eylül: Anayasa Mahkemesi tarafından, bireysel başvuru hakkının yürürlüğe girdiği 2012 yılından bu zamana kadar geçen döneme ilişkin olarak yayımlanan istatistiklere göre, en az bir hak ihlali tespiti içeren 14.973 karar içerisinde en sık belirlenen hak ihlali 9.332 dosya ile adil yargılanma hakkı ihlali oldu.
KÜRT AZINLIK
13 Eylül: İstanbul'da polis Ekin haber ajansı muhabiri Tunahan Turhan'ı gözaltına aldı.
13 Eylül: İstanbul Adli Tıp Kurumu, yayımladığı bir raporda, terör suçlamasıyla cezaevinde tutulan eski HDP milletvekili Aysel Tuğluk'un sağlık durumunun cezaevinde kalmak için uygun olduğunu ileri sürdü. Avukatları, Tuğluk'un sağlık durumunun kötü olduğunu duyurmuştu.
14 Eylül: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, terör suçlamasıyla Kasım 2016'da Siirt Belediye Başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Kürt siyasetçi Tuncer Bakırhan'ın tutukluluğunu haksız bularak Türkiye'yi mahkum etti.
14 Eylül: Van'da bir mahkeme HDP il yöneticisi Herdem Acar'ın terör suçlamasıyla tutuklanmasına karar verdi.
15 Eylül: Batman savcıları, aralarında HDP il eşbaşkanları Fatma Ablay ve Ömer Kulpu'nun da bulunduğu 13 kişi hakkında, bir miting sırasında Kürtçe bir şarkı eşliğinde dans ettikleri gerekçesiyle, terörizm suçlamasıyla soruşturma başlattı.
16 Eylül: Elazığ'da bir hakim, cezaevinde Kürtçe şarkı söyledikleri gerekçesiyle cezaevi yönetimi tarafından iletişimlerinin kısıtlanması yaptırımına tabi tutulan HDP'li siyasetçiler Leyla Güven ve Hülya Alökmen'in yaptırıma karşı itirazlarını Kürtçe olarak yapma taleplerini reddetti.
DİĞER AZINLIKLAR
15 Eylül: Sağlık Bakanlığı, sosyal medya mesajları kamusal ahlâka zararlı bulunduğu gerekçesiyle, transseksüel bir doktoru bir kamu hastanesindeki görevinden uzaklaştırdı.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
16 Eylül: İçişleri Bakanlığı, 2016 yılından bu yana Türkiye'nin doğu ve güney sınırlarında toplam 2.3 milyon düzensiz göçmenin girişine engel olunduğunu ve toplam 283.790 göçmenin sınırdışı edildiğini duyurdu.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
14 Eylül: Hükümete muhalefetiyle bilinen dini grup Furkan Vakfı'nın 10 Eylül günü gözaltına alınan üyelerinden üçünün Adana polisi tarafından işkenceye maruz bırakıldığı medyadaki haberlerde duyuruldu.
14 Eylül: Bingöl'de polisin bir ev baskını sırasında iki kişiye işkence ve kötü muamelede bulunduğu haberleştirildi.
15 Eylül: Anayasa Mahkemesi, 2016'da Afyon'da 25 gün boyunca gözaltında tutulduğu polis karakolunda işkenceye maruz kaldığı gerekçesiyle başvuran bir kişinin lehinde karar vererek, başvurucuya $6,000 tazminat ödenmesine ve işkencenin sorumluları hakkında soruşturma başlatılmasına hükmetti.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE VE HAK İHLALLERİ
15 Eylül: Şanlıurfa'da bir mahkeme Almanya'da yaşayan yazar Gökhan Yavuzel hakkında sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla yakalama emri çıkarılmasına karar verdi. Yavuzel'in ismi son dönemde Türk hükümetinin yurtdışında yaşayan muhaliflerine yönelik bir ölüm listesinde yer almıştı. Yavuzel ayrıca, Temmuz ayında bir fiziksel saldırıya maruz kalmıştı.