(İlgili kaynakların linkleri İngilizce versiyonda yer almaktadır.)
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 36 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
23 Mayıs: Kürt siyasi örgütlenmelerine yönelik soruşturmalar kapsamında ülke genelinde 65 kişi polis tarafından gözaltına alındı. İki gün sonra (25 Mayıs) 32 kişi daha aynı çerçevede gözaltına alındı.
24 Mayıs: Mersin’de polis, Oktay Avcu adlı bir kişiyi cumhurbaşkanına yönelik suç duyurusunda bulunduğu gerekçesiyle gözaltına aldı.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
22 Mayıs: Nevruz kutlamalarına ilişkin Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında polis, beş ilde aralarında HDP yöneticilerinin de bulunduğu 19 kişiyi gözaltına aldı.
23 Mayıs: Siyasi mahkumların aileleriyle dayanışma için kurulmuş bir Kürt STK’sına yönelik soruşturma kapsamında polis, beş ilde 24 kişiyi gözaltına aldı.
24 Mayıs: İzmir’de polis, Yeşil Sol Parti’nin (YSP) seçim etkinliğine katıldıkları gerekçesiyle 11 kişiyi terörizm suçlamalarıyla gözaltına aldı.
24 Mayıs: Mardin’de polis, aralarında Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) üyelerinin de yer aldığı dört kişiyi terörizm suçlamalarıyla gözaltına aldı.
24 Mayıs: İzmir’de polis, sol görüşlü gruplarca düzenlenen bir anma etkinliğine katıldıkları ve söz konusu etkinlikte bazı bayraklar taşıdıkları gerekçesiyle beş kişiyi gözaltına aldı.
25 Mayıs: İstanbul’da polis, İçişleri Bakanı’nın seçim etkinliğini protesto eden sekiz kişiyi gözaltına aldı.
26 Mayıs: Ağrı’da polis, 2014 yılında katıldıkları bir gösteri nedeniyle 35 kişiyi gözaltına aldı.
26 Mayıs: İstanbul’daki bir mahkeme, bir eylem nedeniyle HDP yöneticisi Koray Türkmen’e tazminat cezası verdi.
26 Mayıs: İstanbul’daki bir mahkeme, zorla kaybedilmelere ilişkin bir gösteriye katılımları nedeniyle yargılanan 14 kişinin beraatına hükmetti.
27 Mayıs: İstanbul’da polis, 1990’lı yıllarda gözaltında kaybolan kişilerle ilgili adalet talebiyle düzenlenen bir gösteriye müdahale ederek 18 kişiyi gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
23 Mayıs: Savcılar, 2015 yılında katıldığı bir televizyon programında cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla eski HDP milletvekili Selma Irmak hakkında hazırladıkları iddianamede Irmak için 8 yıla varan hapis cezası talep etti.
23 Mayıs: Yayımladığı bir haber nedeniyle cumhurbaşkanına hakaret etmekle suçlanan gazeteci Mustafa Mert Bıldırcın’a 11 ay hapis cezası verildi. Mahkeme, hükmün açıklanmasını geri bırakma kararı verdi.
24 Mayıs: Kürt gazeteci Ferhat Çelik gözaltına alındı.
24 Mayıs: Ankara savcıları, depremlere ilişkin olarak yaptığı haberler nedeniyle gazeteci Yüsra Batıhan hakkında soruşturma başlattı.
24 Mayıs: İstanbul savcıları, seçim sonuçlarına ilişkin sosyal medya paylaşımları nedeniyle, aralarında gazeteciler Sevilay Yılman ve Zübeyde Sarı’nın da bulunduğu 34 kişi hakkında soruşturma başlattı.
25 Mayıs: İstanbul’daki bir mahkeme, cumhurbaşkanının eski avukatına ilişkin olarak yaptığı haber nedeniyle gazeteci Furkan Karabay’ı tazminat ödemeye mahkum etti.
25 Mayıs: Zonguldak’taki bir mahkeme, ilde yaşandığı iddia edilen çocuk istismarı vakasına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
25 Mayıs: Diyarbakır’daki bir mahkeme, ilde bazı seçim gözlemcilerine gerekli evrakların temin edilmediği iddialarına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
25 Mayıs: Seçimlerin ikinci turunu haberleştirmek için Türkiye’ye seyahat etmek isteyen İsviçre’de yerleşik gazeteci Irina Allemann’ın ülkeye girişine izin verilmedi. Allemann Türkiye’ye girişinin beş yıl süreyle yasaklandığını duyurdu.
26 Mayıs: Bingöl’de polis, sosyal medyada terör örgütü propagandası yaptıkları suçlamasıyla altı kişiyi gözaltına aldı.
26 Mayıs: İstanbul’da polis, İçişleri Bakanı’nın seçim kampanyası otobüsü geçerken muhalefetin simgeleştirdiği el işaretini yapan bir kişiyi gözaltına aldı.
27 Mayıs: Ankara’daki bir mahkeme, üst düzeyli Sağlık Bakanlığı görevlilerinin adının karıştığı rüşvet iddialarına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
27 Mayıs: Göç makamları, kliplerinde uyuşturucu kullanımını teşvik ettiği gerekçesiyle Rus rapçi Asya Alizade’nin sınırdışı edilmesine karar verdi.
28 Mayıs: İstanbul’da bir iktidar partisi seçim görevlisi, haber takibi yapan gazeteci Fatoş Erdoğan’a fiziksel saldırıda bulundu. Erdoğan saldırı neticesinde yaralandı.
28 Mayıs: İstanbul savcıları, seçim sonuçlarına ilişkin olarak yapılan sosyal medya paylaşımları nedeniyle beş kişi hakkında gözaltı kararı çıkardı.
28 Mayıs: Batman’da polis, seçim sonuçlarını kutlayan iktidar partisi destekçilerine karşı zafer işareti yaptıkları gerekçesiyle en az 20 kişiyi gözaltına aldı.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
24 Mayıs: Mersin savcıları, cumhurbaşkanına karşı suç duyurusunda bulunduğu gerekçesiyle Oktay Avcu isimli bir kişi hakkında gözaltı kararı çıkardı.
KÜRT AZINLIK
22 Mayıs: Diyarbakır’daki bir mahkeme, Kürt siyasetçi Gülşen Özer’i iki farklı terörizm suçlamasıyla 15 yıl hapis cezasına mahkum etti.
22 Mayıs: Nevruz kutlamalarına ilişkin Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında polis, beş ilde aralarında HDP yöneticilerinin de bulunduğu 19 kişiyi gözaltına aldı.
23 Mayıs: Kürt siyasi örgütlenmelerine yönelik soruşturmalar kapsamında ülke genelinde 65 kişi polis tarafından gözaltına alındı. İki gün sonra (25 Mayıs) 32 kişi daha aynı çerçevede gözaltına alındı.
23 Mayıs: Savcılar, 2015 yılında katıldığı bir televizyon programında cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla eski HDP milletvekili Selma Irmak hakkında hazırladıkları iddianamede Irmak için 8 yıla varan hapis cezası talep etti.
23 Mayıs: Diyarbakır’da havalimanı polisi, Almanya’dan ülkeye giriş yapan Kürt müzisyen Şêrko Kanîwar’ı gözaltına aldı. Kanîwar ertesi gün serbest bırakıldı.
24 Mayıs: Mardin’de polis, HDP’nin gençlik yapılanmasına yönelik bir soruşturma kapsamında 11 kişiyi gözaltına aldı.
24 Mayıs: Manisa’da polis, ev baskınları düzenleyerek yerel Kürt siyasetçiler Gülsüm Tozan, Ayşe Karagöz ve Kardelen Çetin’i gözaltına aldı. Siyasetçiler 26 Mayıs günü serbest bırakıldı.
24 Mayıs: İzmir’de polis, Yeşil Sol Parti’nin (YSP) seçim etkinliğine katıldıkları gerekçesiyle 11 kişiyi terörizm suçlamalarıyla gözaltına aldı.
24 Mayıs: Gaziantep’te polis, aralarında yerel Kürt siyasetçilerin de bulunduğu dört kişiyi gözaltına aldı.
24 Mayıs: Kürt gazeteci Ferhat Çelik gözaltına alındı.
26 Mayıs: Diyarbakır’daki bir mahkeme, Kürt siyasetçi Feridun Çelik’i terörizm suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
26 Mayıs: Van’daki bir mahkeme, Kürt siyasetçi Rojbin Çetin’i terörizm suçlamasıyla 10 yıl hapis cezasına mahkum etti.
28 Mayıs: Cumhurbaşkanının seçim zaferi konuşması vesilesiyle cumhurbaşkanlığı sarayı önünde toplanan iktidar partisi destekçileri, tutuklu Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş’ın idam edilmesini talep eden sloganlar attı.
28 Mayıs: HDP ilçe ofislerinden birine yönelik saldırıda duvarlara ırkçı sloganlar yazıldı.
CEZAEVİ KOŞULLARI
22 Mayıs: Eskişehir’deki bir cezaevi yönetimi, ağız içi aramayı reddeden Devrim Ayık isimli hasta mahkumun hastane sevkini yaptırmadı.
23 Mayıs: Elazığ’da tutuklu bulunan Kamil Turanoğlu isimli bir mahkum, cezaevinde kalp krizi geçirmesinin ardından hayatını kaybetti.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
25 Mayıs: İstanbul’daki bir evde çıkan yangına müdahale eden itfaiye ekipleri, 42 yaşındaki Pakistan vatandaşı Tahir Khan’ın cansız bedenini buldu. Konuya ilişkin olarak basında çıkan haberlerde Khan’ın yangından önce katledildiği ve elleri bağlı şekilde bulunduğu ifade edildi.
27 Mayıs: Göç makamları, kliplerinde uyuşturucu kullanımını teşvik ettiği gerekçesiyle Rus rapçi Asya Alizade’nin sınırdışı edilmesine karar verdi.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
22 Mayıs: Düzce’deki bir cezaevi yönetimi, ampute mahkum Sinan Turmaz’ı tek kişilik hücreye yerleştirdi.
22 Mayıs: Eskişehir’deki bir cezaevinde gardiyanlar, İstanbul’dan nakledilen Nagehan Yüksel isimli mahkuma çıplak arama uygulaması yaptı. Cezaevi yönetimi Yüksel tarafından olaya ilişkin olarak kaleme alınan mektuba el koydu ve Yüksel hakkında disiplin soruşturması başlattı.
23 Mayıs: Mersin’de polis, ev baskını sırasında gözaltına aldığı Özkan Yalçın isimli bir kişiye kötü muamelede bulundu.
25 Mayıs: Zonguldak’ta çocuk istismarı soruşturması kapsamında gözaltına alınan Metin Sucu isimli kişi gözaltında hayatını kaybetti. Konuya ilişkin olarak bir görgü tanığı Sucu’nun işkence sonucu öldüğünü iddia etti. Olayla bağlantılı olarak üç polis memurunun gözaltına alındığı duyuruldu.
25 Mayıs: Kocaeli’deki bir cezaevinde Mart 2023’te şüpheli şekilde hayatını kaybeden Duygu Koral isimli mahkumun ölümünden önce şiddete maruz bırakıldığı ortaya çıktı. Konuya ilişkin olarak yayımlanan haberlerde, Koral’ın bedeninde fiziksel şiddet izleri bulunduğu duyuruldu. Haberlere göre ayrıca, Koral ailesiyle son telefon görüşmesinde şiddete maruz kaldığını ifade etti.