(İlgili kaynakların linkleri İngilizce versiyonda yer almaktadır.)
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 60 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
23 Ocak: İstanbul’da hayvan hakları protestosuna müdahale eden polis iki aktivisti kısa süreli olarak gözaltına aldı.
24 Ocak: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kocaeli’deki bir fabrikada çalışan işçilerin grev kararını ulusal güvenliği gerekçe göstererek 60 gün süreyle erteledi.
24 Ocak: İstanbul savcıları, bir protesto yürüyüşü sırasında yaşanan polis müdahalesi nedeniyle ayağı kırılan sendika yöneticisi Dilbent Türker’in suç duyurusuyla ilgili olarak soruşturma açmayı reddetti.
27 Ocak: İstanbul’daki bir mahkeme, 2021 yılında düzenlenen bir onur yürüyüşüne katıldıkları için yargılanan 19 kişinin beraatına hükmetti.
27 Ocak: Çanakkale Valiliği, HDP tarafından organize edilen bir konseri yasakladı.
28 Ocak: İstanbul’da vapurda düzenlenen ve bir çocuk istismarı vakasını konu edinen protestoya müdahale eden polis dokuz aktivisti kısa süreli olarak gözaltına aldı.
28 Ocak: Hakkari, Siirt ve Mardin’de valilikler 15’er günlük toplantı ve gösteri yasağı ilan etti.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
23 Ocak: Hapis cezası nedeniyle Yunanistan’a kaçmak isterken geri itilen gazeteci Murat Verim, Türkiye’ye gönderilmesinin ardından mahkumiyetini çekmek üzere Edirne’deki bir cezaevine gönderildi.
23 Ocak: Kocaeli’de polis, HDP tarafından düzenlenen bir etkinlikte söyledikleri şarkılar nedeniyle Kürt müzisyenler Gencay Malkoç ve Yusuf Keleş’i terör örgütü propagandası yapma suçlamasıyla gözaltına aldı.
24 Ocak: Gazeteci Yıldız Yazıcıoğlu, TBMM’de MHP lideri Devlet Bahçeli’ye soru sormasının ardından fiziksel saldırıya uğradı.
24 Ocak: İstanbul’daki bir mahkeme, Sosyal Güvenlik Kurumu ile eski bir iktidar partisi milletvekilinin adının karıştığı yolsuzluk iddialarına ilişkin üç köşe yazısına erişim engeli getirdi.
24 Ocak: İzmir’deki bir mahkeme, kamu görevlisine sosyal medyada hakaret ettiği suçlamasıyla yargılanan gazeteci Nazlan Ertan’ın beraatına hükmetti.
25 Ocak: Türkiye’nin Suriye ve Irak’taki askeri operasyonlarını eleştiren bir ortak açıklama yayımladıkları için 12 baro başkanı hakkında savcılar tarafından devleti aşağılama suçlamasıyla soruşturma başlatıldı.
25 Ocak: Aydın’da 12 yaşındaki bir çocuğun cinsel istismara maruz bırakıldığı iddialarına ilişkin olarak yaptığı haberler nedeniyle gazeteci Hale Gönültaş hakkında soruşturma başlatıldı.
25 Ocak: İstanbul savcıları, gazeteci Osman Akın hakkında genel yayın yönetmenliğini yaptığı gazetede çıkan köşe yazıları ve haberler nedeniyle terörizm suçlamasıyla soruşturma başlattı.
25 Ocak: Ankara’daki bir mahkeme, iki dini cemaatin orduya sızdığına ilişkin olarak muhalefet milletvekili Murat Bakan tarafından gündeme getiren iddiaları ele alan iki habere erişim engeli getirdi.
25 Ocak: Ankara’daki bir mahkeme, iktidar partisi milletvekili Zehra Taşkesenlioğlu’nun eşinin adının karıştığı yolsuzluk iddialarına ilişkin en az beş habere erişim engeli getirdi.
26 Ocak: Zonguldak’taki bir mahkeme, Kürt azınlığa ilişkin yayın yapan Jinnews haber sitesi tarafından kullanılan bir web sayfasına erişim engeli getirdi.
26 Ocak: İstanbul’daki bir mahkeme, televizyon programında cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla yargılanan yazar Ataol Behramoğlu’nun beraatına hükmetti.
27 Ocak: İstanbul’daki bir mahkeme, eski futbol kulübü yöneticisi Umut Güner’in adının karıştığı evrakta sahtecilik iddialarına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
28 Ocak: İstanbul’da polis Kürt gazeteci Rojin Altay’ı gözaltına aldı.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
24 Ocak: İstanbul savcıları, bir protesto yürüyüşü sırasında yaşanan polis müdahalesi nedeniyle ayağı kırılan sendika yöneticisi Dilbent Türker’in suç duyurusuyla ilgili olarak soruşturma açmayı reddetti.
24 Ocak: Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında gösteri sırasında polis tarafından yumruklanması sonucu yüzünde kırık oluşan aktivist Nazan Bozkurt’un lehine karar vererek, Bozkurt’un şikayetini daha önce takipsiz bırakan Ankara savcılarından konuyu yeniden incelemelerini talep etti ve yaşanan şiddet olayının orantısız güç kullanımı teşkil edebileceğini belirtti.
26 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından yayımlanan yıllık raporda mahkeme önünde Türkiye kaynaklı 20,000’den fazla dosyanın beklediği ve bu alanda Türkiye’nin AİHM yargı yetkisindeki ülkeler arasında en üst sırada yer aldığı ortaya kondu.
28 Ocak: Ağrı savcıları, cezaevi gardiyanları tarafından kötü muameleye maruz bırakıldığı iddia edilen Zülküf Kaya isimli bir mahkumun şikayetine ilişkin olarak soruşturma başlatmayı reddetti.
28 Ocak: Ankara savcıları ildeki bir kadın cezaevinde çıplak aramaya maruz bırakılan tutuklu gazeteciler tarafından yapılan şikayet üzerine soruşturma başlatmayı reddetti.
KÜRT AZINLIK
23 Ocak: Kocaeli’de polis, HDP tarafından düzenlenen bir etkinlikte söyledikleri şarkılar nedeniyle Kürt müzisyenler Gencay Malkoç ve Yusuf Keleş’i terör örgütü propagandası yapma suçlamasıyla gözaltına aldı.
24 Ocak: Eski HDP yöneticisi Mehmet Sayit Demir, Türkiye’den kaçmaya çalışırken Yunanistan tarafından geri itilmesinin ardından şartlı tahliyesini ihlal ettiği gerekçesiyle tutuklanarak cezaevine gönderildi.
26 Ocak: Hakkari’deki bir mahkeme, eski belediye başkanı Cihan Karaman’ı terörizm suçlamasıyla 10 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum etti. Karaman, yerel seçimlerde HDP kadrolarından seçilmesinin ardından İçişleri Bakanlığınca görevinden uzaklaştırılan yerel yöneticilerden biri.
26 Ocak: Zonguldak’taki bir mahkeme, Kürt azınlığa ilişkin yayın yapan Jinnews haber sitesi tarafından kullanılan bir web sayfasına erişim engeli getirdi.
27 Ocak: Mersin’deki bir savcı, Eylül 2020’de bir grup askerin işkencesine maruz kalmasının ardından PKK üyesi olmak suçlamasıyla yargılanan Osman Şiban hakkında 15 yıla kadar hapis cezası talep etti.
27 Ocak: Çanakkale Valiliği, HDP tarafından organize edilen bir konseri yasakladı.
28 Ocak: İstanbul’da polis Kürt gazeteci Rojin Altay’ı gözaltına aldı.
CEZAEVİ KOŞULLARI
26 Ocak: Kütahya’daki bir cezaevinde mahkumlara yeterli su tedarik edilmediği ve hasta mahkumların revir sevklerinin yapılmadığı duyuruldu.
27 Ocak: Diyarbakır’daki bir kadın cezaevinde mahkumların koğuşlarına ve banyolarına güvenlik kameraları yerleştirildiği ve cezaevinde tutulan hasta mahkumlara doktor raporuyla önerilen diyet yemeklerin temin edilmediği duyuruldu. Aynı cezaevinde ayrıca, mahkumlara Kürtçe yayınlanan bir gazetenin temin edilmediği, kitap hakkı ile sosyal faaliyetlerin sınırlandırıldığı haberleştirildi.
27 Ocak: İzmir’deki bir cezaevinde kaloriferlerin yanmadığı ve mahkumlara gönderilen kitapların teslim edilmediği duyuruldu.
29 Ocak: Rize’deki bir cezaevinde mahkumlara su tedarik edilmediği bildirildi.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
23 Ocak: Hapis cezası nedeniyle Yunanistan’a kaçmak isterken geri itilen gazeteci Murat Verim, Türkiye’ye gönderilmesinin ardından mahkumiyetini çekmek üzere Edirne’deki bir cezaevine gönderildi.
24 Ocak: Eski HDP yöneticisi Mehmet Sayit Demir, Türkiye’den kaçmaya çalışırken Yunanistan tarafından geri itilmesinin ardından şartlı tahliyesini ihlal ettiği gerekçesiyle tutuklanarak cezaevine gönderildi.
28 Ocak: Sınırdan Türkiye’ye geçmeye çalışan Memdoh Ehmet El Musa adlı bir Suriyelinin askerler tarafından vurularak öldürüldüğü iddia edildi.
28 Ocak: İzmir’de Suriyeli bir mülteci evinde şüpheli şartlarda ölü olarak bulundu.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
24 Ocak: Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında gösteri sırasında polis tarafından yumruklanması sonucu yüzünde kırık oluşan aktivist Nazan Bozkurt’un lehine karar vererek, Bozkurt’un şikayetini daha önce takipsiz bırakan Ankara savcılarından konuyu yeniden incelemelerini talep etti ve yaşanan şiddet olayının orantısız güç kullanımı teşkil edebileceğini belirtti.
27 Ocak: Diyarbakır’daki bir kadın cezaevinde mahkumların hastane ve mahkeme sevkleri sırasında çıplak aramaya maruz bırakıldığı, görüşe gelen mahkum yakınlarının da çıplak arandığı ve söz konusu uygulamalara itiraz eden mahkumlara disiplin cezası olarak görüş yasağı getirildiği duyuruldu.
27 Ocak: Mersin’deki bir savcı, Eylül 2020’de bir grup askerin işkencesine maruz kalmasının ardından PKK üyesi olmak suçlamasıyla yargılanan Osman Şiban hakkında 15 yıla kadar hapis cezası talep etti.
28 Ocak: Ankara savcıları ildeki bir kadın cezaevinde çıplak aramaya maruz bırakılan tutuklu gazeteciler tarafından yapılan şikayet üzerine soruşturma başlatmayı reddetti.