(İlgili kaynakların linkleri İngilizce versiyonda yer almaktadır.)
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 63 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
10 Aralık: Hastane yatağına kelepçelenmiş halde 19 gün boyunca tutulan hasta mahkum Tahir Gürdal, cezasının infazının ertelenmesinden sadece iki hafta sonra hayatını kaybetti.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
5 Aralık: Bursa Valiliği, bir sendika tarafından planlanan cinsiyet eşitliği konulu bir resim yarışmasını yasakladı.
6 Aralık: İstanbul’da bir madencilik firmasına karşı düzenlenen gösteriye müdahale eden polis yedi kişiyi gözaltına aldı.
9 Aralık: İstanbul’da hasta mahkumlarla ilgili olarak düzenlenen bir protestoya müdahale eden polis yedi kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
10 Aralık: Reşit olmayan bir kız çocuğunun evlendirildiği iddialarına tepki olarak İstanbul’da düzenlenen bir protestoya müdahale eden polis 12 kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
11 Aralık: Diyarbakır’da tutuklu PKK liderinin tecritte tutulduğu iddiasıyla düzenlenen bir gösteri yürüyüşüne müdahale eden polis iki kişiyi gözaltına aldı.
11 Aralık: Diyarbakır Valiliği il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini bir gün boyunca yasakladı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
5 Aralık: İstanbul savcıları, hükümet web sayfalarından kişisel veri çalındığı iddialarını haberleştiren İbrahim Haskoloğlu hakkında hazırladıkları iddianamede 12 yıla kadar hapis cezası talep etti.
5 Aralık: İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD) tarafından yayımlanan bir raporda gazeteciler Can Dündar, İsmail Saymaz Erk Acarer ile insan hakları aktivisti Eren Keskin’in Twitter hesaplarının Türkiye’de yerel makamlar tarafından alınan kararlar nedeniyle erişime kapalı olduğuna dikkat çekildi.
5 Aralık: Bir Kırklareli mahkemesi, ilde savcılar tarafından emredildiği iddia edilen bir kazı çalışmasına ilişkin bir köşe yazısı ile iki habere erişim engeli getirdi.
6 Aralık: İstanbul savcıları yayımlanan bir haber nedeniyle gazeteciler Görkem Kınacı ve Kürşat Yılmaz hakkında iddianame hazırladı.
6 Aralık: Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği, yayımladığı bir raporda, 1 Eylül 2021-20 Temmuz 2022 tarihleri arasında Türkiye’de ifade özgürlüğü konusunu ilgilendiren 41 davada 67 kişiye toplam 299 yıl 2 ay 24 gün hapis cezası verildiğini belirtti.
6 Aralık: Bir İstanbul mahkemesi, sosyal medya paylaşımları nedeniyle yargılanan gazeteci Hayri Tunç’u beraat ettirdi.
7 Aralık: Bir mahkeme, sol görüşlü aktivist Talat Oruç’a sosyal medya paylaşımları nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezası verdi ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı.
7 Aralık: Bir İstanbul mahkemesi, cumhurbaşkanı danışmanı Maksut Serim’in adının karıştığı akraba kayırma iddialarına ilişkin üç habere erişim engeli getirdi.
8 Aralık: Ankara savcıları, geçtiğimiz yıl Ermeni Soykırımına atıfta bulunan bir açıklama nedeniyle 11 eski HDP yöneticisi hakkında Türk milletini aşağılama suçlamasıyla iddianame hazırladı.
8 Aralık: İstanbul savcıları, cumhurbaşkanıyla akrabalığı bulunan işadamı Serhat Albayrak hakkında iddialar içeren haberler nedeniyle gazeteciler Mehmet Ferhat Çelik ve Osman Akın hakkında iddianame hazırladı.
8 Aralık: Bir İstanbul mahkemesi, cumhurbaşkanınn oğlu Bilal Erdoğan hakkında yolsuzluk iddiaları içeren en az altı habere erişim engeli getirdi.
8 Aralık: Bir Ankara mahkemesi, terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan İnsan Hakları Derneği (İHD) yöneticisi Fatih Kanar’ın beraatına hükmetti.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI
8 Aralık: Bir Ankara mahkemesi, terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan İnsan Hakları Derneği (İHD) yöneticisi Fatih Kanar’ın beraatına hükmetti.
KÜRT AZINLIK
7 Aralık: TBMM başkan yardımcısı Haydar Akar, Kürtçe konuşma yapan HDP milletvekili İmam Taşçıer’in mikrofonunu kapattı.
7 Aralık: Yargıtay, alt mahkeme tarafından Kürt siyasetçi Selçuk Mızraklı’ya verilen 9 yıl 4 ay 15 gün hapis cezasını, Mızraklı hakkındaki terörizm suçlamalarının yeterli şekilde soruşturulmadığı gerekçesiyle onamadı. Ancak Yargıtay Mızraklı’nın cezaevinden tahliye talebini de kabul etmedi.
8 Aralık: Ankara savcıları, geçtiğimiz yıl Ermeni Soykırımına atıfta bulunan bir açıklama nedeniyle 11 eski HDP yöneticisi hakkında Türk milletini aşağılama suçlamasıyla iddianame hazırladı.
8 Aralık: İzmir’de bir devlet demiryolları çalışanının tutuklu Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş tarafından kaleme alınan bir kitabı bulundurması nedeniyle polise ihbar edilmesinin ardından doğudaki bir vilayete tayin edildiği haberleştirildi.
9 Aralık: Bir Diyarbakır mahkemesi, eski HDP yöneticisi Ramazan Dengiz’i terörizm suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti.
CEZAEVİ KOŞULLARI
6 Aralık: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bir dosyada verdiği kararda, Türk makamlarının haftasonlarında cezaevi görüşlerine izin vermemekle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme, haftaiçi görüş zorunluluğunun okula giden çocukların okul takvimiyle çakıştığına ve bunun da mahkumların aile yaşamına müdahale teşkil ettiğine dikkat çekti.
6 Aralık: Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü’ne ait son verilere göre Türkiye cezaevlerinde toplam kapasitenin üzerinde 49.518 mahkum bulunduğu ve bunun yüzde 15,9 kapasite aşımına tekabül ettiği ortaya çıktı.
7 Aralık: Bir Aydın cezaevinde 12 kişilik bir koğuşta 46 mahkumun tutulduğu duyuruldu.
9 Aralık: Şırnak’taki bir cezaevinde Emre Abalak isimli bir hasta mahkum hayatını kaybetti. Cezaevi yönetimi ölüm nedenini banyoda düşme olarak duyurdu.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
9 Aralık: Bulgaristan’a ulaşan bazı göçmenlerin kötü muameleye maruz bırakıldığı, iltica başvurusu yapma hakkından mahrum bırakıldığı ve Türkiye’ye geri döndürüldüğü duyuruldu.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
6 Aralık: Bir İstanbul cezaevinde gardiyanlar duruşmaya götürülen Güneş Akan adlı mahkuma çıplak arama uygulaması yaptı. Cezaevi yönetimi ayrıca Akan’ın söz konusu olayı aktardığı bir mektubu sansürledi ve Akan’ın İnsan Hakları Derneği’ne (İHD) faks göndermesine engel oldu.
8 Aralık: Bir Antalya cezaevinde gardiyanlar Ümit Tamur isimli bir mahkumu çıplak aramaya maruz bıraktı.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE
7 Aralık: İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) tarafından yayımlanan bir açıklamada Türkiye tarafından kuzey ve kuzeydoğu Suriye’de gerçekleştirilen bombardımanların sivil nüfusunu yoğun şekilde yaşadığı bölgelerde ve kritik önemdeki altyapılar üzerinde tahribata yol açtığını belirtti.
KADIN HAKLARI
7 Aralık: Bianet tarafından yayımlanan aylık bir raporda Kasım ayında en az 28 kadının erkekler tarafından öldürüldüğü ve en az 53 kadının şiddete maruz kaldığı duyuruldu.