(İlgili kaynakların linkleri İngilizce versiyonda yer almaktadır.)
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 75 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
4 Ekim: Bir Konya cezaevi, gırtlak kanseri hastası olan ve yakın zamanda cerrahi operasyon geçiren Nesip Yapıcı isimli bir mahkumu, hapis cezasının yatarını tamamlamış olmasına rağmen şartlı tahliyeden mahrum bıraktı.
4 Ekim: Gülen hareketi bağlantısı suçlamasıyla tutuklanan ve ağır felçli olmasına rağmen serbest bırakılmayan Şerife Sulukan isimli eski öğretmenin kalp ameliyatı geçirdiği ve ameliyatın ardından yoğun bakıma alınmasına rağmen ailesinin sağlık durumuna ilişkin olarak bilgilendirilmediği duyuruldu. Sulukan 6 Ekim günü cezaevine geri gönderildi.
5 Ekim: Anayasa Mahkemesi, Kürt siyasetçi Leyla Güven’in 2018 yılında Meclis’e seçilmesine rağmen yeniden tutuklanmasının özgürlük ve güvenlik hakkı ihlali teşkil ettiğine hükmetti.
6 Ekim: İş kazası neticesinde ağır şekilde sakatlanan bomba imha uzmanı eski polis memuru Bilal Konakçı’ya Gülen hareketi bağlantısı suçlamasıyla verilen yedi yıllık hapis cezası, cumhurbaşkanı tarafından kaldırıldı.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
3 Ekim: Irak’ın Kürdistan bölgesinde bir gazetecinin katledilmesiyle ilgili olarak İstanbul ve Diyarbakır’da HDP tarafından düzenlenen gösterilere müdahale eden polis 36 kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
4 Ekim: Bir İzmir mahkemesi, ilde İşçi Bayramı gösterilerine katıldığı için yargılanan 11 kişiyi beraat ettirdi.
5 Ekim: İstanbul’da bir işçi protestosuna müdahale eden polis 21 kişiyi gözaltına aldı.
5 Ekim: Van Valiliği, il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini sekiz gün boyunca yasakladı.
7 Ekim: İzmir ve Manisa’da 13 kişi eylemlere katıldıkları için gözaltına alındı.
8 Ekim: İstanbul’da hasta mahkumlarla ilgili gösteri düzenleyen üç kişi gözaltına alındı.
9 Ekim: İstanbul’da ve ülke çapında çok sayıda ilde PKK lideri Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması talebiyle düzenlenen gösterilere müdahale eden polis en az 170 kişiyi gözaltına aldı. Polis müdahalelerinin birinden gelen video görüntülerinde HDP milletvekilleri Habip Eksik ve Sait Dede’nin yerde dövüldüğü görüldü. Daha sonra Eksik’in bacağının ve burnunun kırıldığı duyuruldu.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
3 Ekim: Tekirdağ’da bir yerel gazetenin editörü olan Deniz Önal, gazetede yayımlanan bir haber nedeniyle bir ilçe kaymakamının akrabasının fiziksel saldırısına uğradı.
4 Ekim: Muhalefet milletvekili ve önde gelen insan hakları savunucusu Ömer Faruk Gergerlioğlu, ifade özgürlüğüne ilişkin olarak Tiktok’ta yayınladığı bir videonun platform tarafından sansürlendiğini duyurdu.
5 Ekim: İstanbul’da polis, bir işçi protestosunu haberleştirmek üzere takip eden muhabir Mert Soydan’ı gözaltına aldı.
5 Ekim: Bir mahkeme, muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu, bazı kamu ihalesi yolsuzluğu iddialarını gündeme getirmesi nedeniyle cumhurbaşkanına tazminat ödemeye mahkum etti.
5 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, hükümete yakın lüks otel zinciri sahibi bir işadamıyla ilgili çeşitli iddialar içeren en az altı habere erişim engeli getirdi.
5 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, cumhurbaşkanının eski avukatının adının karıştığı rüşvet iddialarına ilişkin üç habere ve aynı konuda daha önceki haberlere getirilmiş erişim engellerine ilişkin iki rapora erişim engeli getirdi.
5 Ekim: Bir Diyarbakır mahkemesi, Kızıl Bayrak haber sitesi tarafından yayın yapılan bir web sayfasına erişim engeli getirdi.
5 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, Avrupa merkezli bir Alevi platformunun lideri olan ve sosyal medyada terör örgütü propagandası yapma suçlamasıyla yargılanan Turgut Öker’in beraatına hükmetti.
6 Ekim: Bir Mardin mahkemesi, Kürt gazeteci Çetin Kurşun’u terörizm suçlamalarıyla 13 yıl hapis cezasına mahkum etti.
6 Ekim: Şırnak’ta polis, Mehmet Şirin Demirtaş adlı bir kişiyi sosyal medya paylaşımları nedeniyle gözaltına aldı.
6 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, Sermaye Piyasası Kurulu’yla ilgili iddialar içeren üç köşe yazısına ve aynı konuda daha önceki haberlere getirilen erişim engellerine ilişkin üç rapora erişim engeli getirdi.
6 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, jandarma albay Yılmaz Kırgel’in Kürt çoğunluklu bir ilden gelen bir futbol takımıyla ilgili sözlü saldırı içeren açıklamalarına ilişkin en az üç habere erişim engeli getirdi.
6 Ekim: Tele1, Halk TV ve KRT TV’ye bir yolsuzluk iddiasına ilişkin yayınları nedeniyle Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından para cezaları kesildi.
6 Ekim: Bir İstanbul mahkemesi, yolsuzluk iddialarını gündeme getiren broşürler dağıtılmasıyla ilgili olarak yargılanan 10 ana muhalefet partisi üyesinin beraatına hükmetti.
7 Ekim: Bir Ankara savcısı, Kanal İstanbul projesiyle ilgili eleştirel bir açıklama yayınlayan 12 emekli amiral hakkında 12 yıla varan hapis cezaları talep etti.
7 Ekim: Siirt’te daha önce ili ziyaret eden bir muhalif siyasetçiyle konuşurken bölgeyi Kürdistan diye adlandırdığı için gözaltına alınıp serbest bırakılan Cemil Taşkesen isimli kişi polis tarafından yeniden gözaltına alındı. Terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan Taşkesen, 9 Ekim günü adli kontrol şartıyla yeniden serbest bırakıldı.
7 Ekim: Tekirdağ’da polis, sosyal medyada terör örgütü propagandası yaptıkları gerekçesiyle altı kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan kişiler ertesi gün çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı.
KÜRT AZINLIK
3 Ekim: Erzurum’da polis HDP il yöneticileri Muammer Duman, Türkan Sümbül, Yüksel Kişi, Çetin Demir, Remziye Tosun ve Emin Tosun’u gözaltına aldı. Gözaltına alınan parti üyeleri ertesi gün serbest bırakıldı.
3 Ekim: Van’da polis Kürt siyasetçi Ökkeş Kava’yı gözaltına aldı. Kava ertesi gün serbest bırakıldı.
3 Ekim: Irak’ın Kürdistan bölgesinde bir gazetecinin katledilmesiyle ilgili olarak İstanbul ve Diyarbakır’da HDP tarafından düzenlenen gösterilere müdahale eden polis 36 kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
4 Ekim: Bir Diyarbakır mahkemesi, eski ilçe belediye başkanı Belgin Diken’i terörizm suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum etti. Diken, geçtiğimiz yıllarda Kürt çoğunluklu güneydoğu illerinde İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılarak yerine kayyum atanan seçilmiş belediye başkanları arasında yer alıyor.
5 Ekim: Anayasa Mahkemesi, Kürt siyasetçi Leyla Güven’in 2018 yılında Meclis’e seçilmesine rağmen yeniden tutuklanmasının özgürlük ve güvenlik hakkı ihlali teşkil ettiğine hükmetti.
6 Ekim: Bir Mardin mahkemesi, Kürt gazeteci Çetin Kurşun’u terörizm suçlamalarıyla 13 yıl hapis cezasına mahkum etti.
7 Ekim: Siirt’te daha önce ili ziyaret eden bir muhalif siyasetçiyle konuşurken bölgeyi Kürdistan diye adlandırdığı için gözaltına alınıp serbest bırakılan Cemil Taşkesen isimli kişi polis tarafından yeniden gözaltına alındı. Terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan Taşkesen, 9 Ekim günü adli kontrol şartıyla yeniden serbest bırakıldı.
9 Ekim: İstanbul’da ve ülke çapında çok sayıda ilde PKK lideri Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması talebiyle düzenlenen gösterilere müdahale eden polis en az 170 kişiyi gözaltına aldı. Polis müdahalelerinin birinden gelen video görüntülerinde HDP milletvekilleri Habip Eksik ve Sait Dede’nin yerde dövüldüğü görüldü. Daha sonra Eksik’in bacağının ve burnunun kırıldığı duyuruldu.
CEZAEVİ KOŞULLARI
3 Ekim: Diyarbakır’daki bir kadın cezaevinde bazı mahkumların gıda zehirlenmesi nedeniyle hastaneye kaldırıldığı duyuruldu.
3 Ekim: Bir Denizli cezaevi, hasta mahkum Ekim Polat’ın tedavisini yaptırmadı.
5 Ekim: Bir Adana cezaevi, ağız içi aramadan geçmeyi reddeden mahkumların hastane sevklerini yaptırmadı.
7 Ekim: Bir Bolu cezaevinde gardiyanlar, hasta mahkum Civan Boltan’a ait bazı elbiseler ile bir battaniyeye el koydu.
7 Ekim: Bursa’da bir cezaevi disiplin kurulu İmralı cezaevinde mahkum olan PKK lideri Abdullah Öcalan’ın aile üyeleriyle görüşlerini üç ay boyunca yasakladı.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
7 Ekim: İçişleri Bakanlığı, İstanbul’un sekiz ilçesinde yabancı uyruklu kişilerin ikamet kaydı yaptırmasını yasakladı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
3 Ekim: Bir Kocaeli cezaevinde gardiyanlar, mide kanseri hastası Ahmet Dizlek adlı bir mahkuma fiziksel şiddet uyguladı.
7 Ekim: Hakkari’de polis, bir eve düzenlediği baskın sırasında biri çocuk yaşta iki kişiye kötü muamelede bulundu.
7 Ekim: İzmir ve Manisa’da düzenlenen ev baskınlarında polis 16 kişiye kötü muamelede bulundu.
7 Ekim: Medyadaki haberlerde, bir Kahramanmaraş cezaevinde gardiyanların 32 mahkuma fiziksel saldırıda bulunduğu duyuruldu. Haberlerde ayrıca saldırıya uğrayan bazı mahkumların başka cezaevlerine nakledildikleri ve nakil sırasında çıplak aramaya maruz bırakıldıkları belirtildi.
7 Ekim: İnsan Hakları Derneği tarafından yayımlanan yeni bir raporda, 2021 yılında Türkiye’de toplam 5.488 kişinin polis gözaltında, sokakta veya cezaevlerinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı açıklandı.
8 Ekim: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, yaptığı bir konuşmada emniyet güçlerine yakaladıkları uyuşturucu tüccarlarının “ayaklarını kırmaları” talimatı verdi.
9 Ekim: Hakkari’de bir gösteriye müdahale eden polis, HDP milletvekilleri Habip Eksik ve Sait Dede’ye fiziksel saldırıda bulundu. Olay sonucunda Eksik’in bacağı ve burnu kırıldı.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE
5 Ekim: Azerbaycan’da yaşayan Türk işadamı Uğur Demirok’un aile üyeleri Demirok’un bir aydır kayıp olduğunu duyurdu. Konuyla ilgili haberlerde Demirok’un bir grup maskeli kişi tarafından bir minibüse bindirildiğini gören görgü tanıkları olduğu belirtildi. Azeri makamları aileye Demirok’un Türkiye’ye götürüldüğü bilgisini verirken, konuyla ilgili temasa geçilen Türk makamları çelişkili açıklamalar yaptı.
KADIN HAKLARI
6 Ekim: Bianet tarafından yayımlanan aylık cinsiyet bazlı şiddet raporuna göre Eylül ayında Türkiye’de 26 kadın erkekler tarafından öldürüldü ve en az 71 kadın şiddete uğradı.