(İlgili kaynakların linkleri İngilizce versiyonda yer almaktadır.)
24 Haziran: Strazburg’daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önünde toplanan yüzlerce kişi mahkemenin Türkiye’deki insan hakları ihlallerine cevap vermekteki başarısızlığını protesto etti. Etkinliğe birçok ülkeden Avrupalı siyasetçiler, hukukçular ve akademisyenler destek verdi.
KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 138 kişi hakkında Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Gülen hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
21 Haziran: Bir İzmir mahkemesi, kadın hakları aktivisti Meryem Yıldırım’ı, bir gösteriye katılımı nedeniyle beş ay hapis cezasına mahkum etti.
21 Haziran: İstanbul’da polis, bir kadın cinayeti davasında verilen hafifleştirilmiş hapis cezasını protesto etmek üzere bir adliye binası önünde gösteri düzenleyen dört kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
21 Haziran: Muğla Valiliği, ilde planlanan bütün LGBT etkinliklerini yasakladı.
22 Haziran: Bir İstanbul mahkemesi, Boğaziçi Üniversitesi’ne hükümet tarafından atanan rektöre karşı düzenlenen gösterilere katıldıkları gerekçesiyle aktivistler Kaan Ünal ve Doğukan Akkaya’yı ayrı ayrı beş yıl hapis cezasına mahkum etti.
22 Haziran: İstanbul Valiliği, ilde planlanan bütün LGBT etkinliklerini yasakladı.
22 Haziran: Eskişehir Valiliği, ilde planlanan LGBT etkinlikleri öncesinde, il sınırları içerisinde her türlü açık hava toplantı ve gösterisini 15 gün boyunca yasakladı.
23 Haziran: İstanbul’da polis, bir adliye binası önünde protesto nöbeti düzenleyen altı kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
23 Haziran: Muğla Valiliği, ilde düzenlenen bir rap konserini yarıda kesti ve sanatçıyı zorla sahneden indirdi.
24 Haziran: İzmir Valiliği, ilde planlanan LGBT etkinliklerini üç gün boyunca yasakladı.
25 Haziran: İstanbul’da polis, Cumartesi Anneleri tarafından düzenlenen bir gösteriye müdahale ederek 16 kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
26 Haziran: İstanbul’da polis, bir onur yürüyüşüne müdahale ederek 373 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan kişiler ertesi gün serbest bırakıldı.
26 Haziran: İzmir’de polis, bir onur yürüyüşüne müdahale ederek sekiz kişiyi geçici olarak gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
21 Haziran: Bir istinaf mahkemesi, uyuşturucu kullanımını teşvik ettiği suçlamasıyla sosyal medya fenomeni Porçay’a verilen 4 yıl 2 aylık hapis cezasını onadı.
21 Haziran: Bir Diyarbakır mahkemesi, Kürt siyasetçi Sırrı Süreyya Önder’i cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla 10 ay hapis cezasına mahkum ederek hükmün açıklanmasını geri bıraktı.
21 Haziran: Bir Ankara mahkemesi, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) tarafından beş savcının Gülen hareketiyle bağlantılı oldukları gerekçesiyle ihraç edilmesine dair 257 web sayfasında yer alan haberlere erişim engeli getirdi.
23 Haziran: Bir İstanbul mahkemesi, Man Adası’ndaki banka hesaplarına para aktarıldığına dair iddiaları dile getiren muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve yakınlarına tazminat ödemeye mahkum etti.
23 Haziran: Mersin’de polis, dükkanına ekonominin durumuyla ilgili pankart asan bir esnafı cumhurbaşkanına hakaret ettiği suçlamasıyla geçici olarak gözaltına aldı.
24 Haziran: Adalet Bakanlığı, Nisan ayında Ermeni Soykırımı Anma Günü vesilesiyle yayımlanan bir açıklama nedeniyle Diyarbakır Barosu’nun 11 yöneticisi hakkında soruşturma açılmasına izin verdi.
24 Haziran: Bir mahkeme, muhalif siyasetçi Erkan Baş’ı, bir basın toplantısında hükümete yakın bir işadamına yönelik eleştirilerde bulunması nedeniyle tazminat ödemeye mahkum etti.
24 Haziran: Bir İstanbul mahkemesi, bir kamu üniversitesi yönetiminin akademik personel, idari personel, öğrenci ve mezun veritabanlarını bir şirketin erişimine açtığına dair haberlere erişim engeli getirdi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
23 Haziran: Emniyet Genel Müdürlüğü, 2016 darbe girişimi sonrası çıkarılan bir kararname temelinde, muvazzaf ve emekli 1,000 polis memurunun görevden uzaklaştırılmasına veya emeklilik haklarının elinden alınmasına karar verdi.
24 Haziran: İstanbul, Ankara ve Bursa’da polis, Gülen hareketiyle irtibatlı oldukları suçlamasıyla 17 avukatı gözaltına aldı.
24 Haziran: Medyada yer alan haberlere göre Ankara Üniversitesi, 2016 darbe girişiminin ardından kadrosunda yer alan 100’den fazla akademisyenin ihracını mahkemelerde savunurken Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından hazırlanan belgeleri kullandı.
KÜRT AZINLIK
21 Haziran: Sosyal medyada geniş çaplı tepkilere yol açan bir videoda, Kürt çoğunluklu bir ilde bir şüpheliyi gözaltına almaya gelen jandarmaların havaya rastgele ateş açarak olay yerindeki sivilleri dehşete düşürdüğü görüldü.
22 Haziran: Mersin’de polis, aralarında HDP yöneticilerinin de yer aldığı 20 kişiyi terörizm suçlamasıyla gözaltına aldı.
24 Haziran: Yargıtay, 2018 yılında aralarında eski Van Belediye Başkanı Bekir Kaya’nın da yer aldığı 13 Kürt siyasetçiye terörizm suçlamasıyla verilen hapis cezalarını onadı.
DİĞER AZINLIKLAR
23 Haziran: Medyada yer alan haberlere göre, İstanbul polisi tarafından 31 Mayıs günü bir düğüne yönelik müdahale sırasında gözaltına alınan Romen azınlık mensubu üç kişi fiziksel şiddete ve ırkçı hakaretlere maruz kaldı.
23 Haziran: Gaziantep’te LGBT aktivistler planladıkları onur haftası etkinliklerini tehdit almaları nedeniyle iptal ettiklerini duyurdu.
CEZAEVİ KOŞULLARI
21 Haziran: Bir Adana cezaevi, ağız içi arama zorlamasını kabul etmeyen mahkumların hastane sevklerini yapmadı.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
21 Haziran: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2018 yılında geçerli oturum izni olmasına rağmen Suriye’ye zorla geri gönderilen bir Suriye vatandaşıyla ilgili davada Türkiye’yi mahkum etti.
22 Haziran: BM Mülteciler Yüksek Komiseri (UNCHR) Türkiye temsilcisi Philippe Leclerc, haftalık ortalama 800 Suriyelinin Türkiye’den Suriye’ye gönderildiğini, ancak geri dönüş yaptırılan bu kişilerin çoğu için şartların dönüşe müsait olmadığını açıkladı.
26 Haziran: Yetkili makamlar tarafından 226 düzensiz göçmenin Afganistan’a sınırdışı edildiği açıklandı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
21 Haziran: Sosyal medyada geniş çaplı tepkilere yol açan bir videoda, Kürt çoğunluklu bir ilde bir şüpheliyi gözaltına almaya gelen jandarmaların havaya rastgele ateş açarak olay yerindeki sivilleri dehşete düşürdüğü görüldü.
22 Haziran: Bir Mersin cezaevinde gardiyanlar 20 mahkuma kötü muamelede bulundu.
22 Haziran: Bir Elazığ cezaevinde gardiyanlar Süleyman Göksel Yerdut isimli bir mahkuma kötü muamelede bulundu.
23 Haziran: Medyada yer alan haberlere göre, İstanbul polisi tarafından 31 Mayıs günü bir düğüne yönelik müdahale sırasında gözaltına alınan Romen azınlık mensubu üç kişi fiziksel şiddete ve ırkçı hakaretlere maruz kaldı.
25 Haziran: Mardin’de bir grup asker, Türkiye-Suriye sınırını yasadışı olarak geçmeye çalışan üç kişiye işkence ve kötü muamelede bulundu. Kurbanların ikisinin çocuk yaşta olduğu duyuruldu.
25 Haziran: İstanbul’da polis, tartışmaya girdiği bir kişiye fiziksel saldırıda bulundu. Kurbanın yaralandığı ve hastaneye kaldırıldığı duyuruldu.
26 Haziran: Hakkari’de jandarmalar, ev baskınları sırasında gözaltına alınan ve aralarında reşit olmayan kişilerin de yer aldığı 20 kişiye kötü muamelede bulundu. Kurbanlarla buluşmaya giden avukatların da kötü muameleye maruz kaldığı duyuruldu.
26 Haziran: Bir Diyarbakır cezaevinde gardiyanlar bir koğuş araması sırasında altı mahkuma fiziksel saldırıda bulundu.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE
22 Haziran: Geçtiğimiz yıl Almanya’da tutuklanan bir Türk vatandaşının mahkeme ifadesinde Gülen hareketi mensupları ile yasadışı PKK irtibatlı kişileri takip ettiğini itiraf ettiği açıklandı.