Jun 22, 2023
Geçtiğimiz yıl, Birleşmiş Milletler (BM) Terörle Mücadele ve İnsan Hakları Özel Raportörü Fionnuala D. Ní Aoláin tarafından yapılan bir duyuruda 2023 yılı içerisinde terörle mücadele tedbirlerinin sivil toplum ve sivil alan üzerindeki etkisine dair ilk küresel ölçekli çalışmanın yürütüleceği duyurulmuş, bu kapsamda sivil topluma raportör ofisine konuya ilişkin veri ve rapor sunarak çalışmaya katkıda bulunma çağrısı yapılmıştı.
Bu çerçevede derneğimiz tarafından ofise aşağıdaki beş rapor sunulmuştur:
Türk hükümetinin muhaliflerine karşı ülke içinde ve yurtdışında finansal alanda yürüttüğü baskılar (National and transnational financial repression on Turkish dissidents): Raporda, siyasi kontrol altındaki Türk yargısının terörizm suçlamalarına maruz kalan kişilerin isimlerinin Türk hükümeti tarafından yayımlanan terörizmin finansmanı ve malvarlığı dondurma listelerinde dahil edilmesinin, bu kişilerin söz konusu listeleri denetimsiz olarak işleme alan finansal kurumlarla olan işlemleri üzerindeki olumsuz etkileri ele alınmıştır. Raporu buradan indirebilirsiniz.
Türk hükümetinin Belçika’da yerleşik sivil toplum kuruluşlarını hedef alan saldırıları (Targeting of Belgium-based NGOs): Raporda, Belçika’da yerleşik bazı sivil toplum kuruluşlarının Belçika ve Avrupa Birliği mevzuatı çerçevesinde faaliyet gösteriyor olmalarına rağmen Türk yargısı tarafından hedef alınmasına ve kriminalize edilmesine dikkat çekilmiştir. Raporu buradan indirebilirsiniz.
2015-2021 yılları arasındaki terörizm soruşturmalarına ve yargılamalarına ilişkin istatistikler (Terrorism-related investigations and trials): Raporda, 2015-2021 yılları arasındaki terörizm soruşturmalarında adı geçen kişi sayısının sıradışı ve makul olmayan düzeylerde olması, bu durumun Türkiye’nin terörle mücadele yasasındaki muğlaklıklar ve Türk yargısındaki bağımsızlık ve tarafsızlık sorunuyla olası ilişkileri ele alınmıştır. Raporu buradan indirebilirsiniz.
Türkiye’nin INTERPOL suistimali (Turkey’s misuse of INTERPOL): Raporda, yurtdışında yaşayan muhaliflere yönelik kırmızı bülten talepleri INTERPOL iç denetim mekanizmaları tarafından siyasi motivasyonlu bulunarak reddedilen Türk hükümetinin, iç denetime tabi olmayan diğer INTERPOL veritabanlarına erişimini yurtdışındaki muhaliflerin seyahat haklarını kısıtlama, yerlerini tespit etme ve bazı durumlarda yasadışı yollardan Türkiye’ye getirilmelerini sağlama amaçlı olarak kullanma çabaları izah edilmiştir. Raporu buradan indirebilirsiniz.
Terör arananlar listeleri ve sınır ötesi kötü muamele (Wanted lists and transnational repression): Raporda, Türkiye İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan Terör Arananlar listelerinde siyasi muhaliflere yer verilmesi, söz konusu listelerin adil yargılanmadan mahremiyete bir dizi hakkı ihlal etmesi ve hedeflenen kişilerin güvenliği için tehlike teşkil etmesi hakkında bilgi verilmiştir. Raporu buradan indirebilirsiniz.
Kamuoyuna terörle mücadele olarak takdim edilen, gerçekte ise temel hak ve özgürlükleri kısıtlama ve meşru faaliyetlere ket vurma amacıyla alınan tedbirlerin tek bir ülke veya coğrafi bölgeyle sınırlı olmadığı anlayışından yola çıkarak hazırlanan raporda dünyanın her yerinden sivil toplum tecrübeleri ve toplanan veriler ışığında söz konusu tedbirlerin etkisi incelenmiştir. Yönetici özetinde rapora 76’sı sivil toplumdan olmak üzere toplam 108 yazılı katkı sunulduğu bilgisi verilmektedir.
Terörle mücadelenin suistimalinin bugüne kadar güvenlik eksenli tartışmaların kenarında kaldığına dikkat çekilen raporda, problemin zannedildiği gibi istisnai değil sistemik ve kronik nitelikte olduğu, devletlerin terörle mücadele söz konusu olduğunda normal şartlarda uygulanan kanuni prosedürlerin geçerli olmadığı olağanüstülük rejimine girdiği, terörle mücadele suistimalinin belli toplumsal gruplara yönelik ayrımcı nitelikler taşıdığı gibi hususlar işlenmektedir.
BM tarafından yayımlanan çalışmanın tamamına buradan ulaşılabilir.
Bazı ülkelerde hükümet muhaliflerinin yalnızca hükümetleriyle yaşadığı fikir ayrılıklarından dolayı ‘terörist’ veya ‘aşırılıkçı’ olarak etiketlenme riskiyle karşı karşıya olduğu (sayfa 51)
Çalışmaya yapılan yazılı katkıların %32’sinde terörle mücadele bağlamında keyfi gözaltı ve tutukluluk raporlandığı (sayfa 55)
Çalışmaya yapılan katkıların %25’inde terörle mücadele bağlamında işkence ve kötü muamele raporlandığı (sayfa 55)
Finansal kuruluşların risk değerlendirmesi yaparken teyit edilmemiş sosyal medya paylaşımlarını, hükümet destekli sivil toplum kuruluşlarını ve algoritmaları esas alabildiği (sayfa 65)
Devletlerin yanı sıra finansal kurumların ve finansal teknoloji şirketlerinin de World Check ve INTERPOL kırmızı bültenlerine ilave olarak ulusal terörle mücadele/terörizmin finansmanı listelerini sıkça esas aldığı, bu bağlamda Türkiye’de bazı bankaların KHK’lı kişilere hesap açmayı reddettiği (sayfa 69)
Sivil toplum kuruluşları tarafından yapılan çalışmaya yapılan katkılarda sıklıkla INTERPOL mekanizmalarının devletler tarafından suistimaline dikkat çekildiği ve söz konusu istismarın engellenmesi için kısa ve uzun vadeli denetim tedbirleri çağrısında bulunulduğu (sayfa 72)
Terörle mücadelede işbirliği kisvesiyle işlenen hak ihlalleri arasında barışçıl siyasi muhaliflerin listelenmesi ve sınırdışı edilmesi gibi vakaların da yer aldığı (sayfa 72)